مقدمه

خانمی که قصد باردار شدن دارد، احتمالا می داند که برای امکان پذیر شدن این امر، لازم است که بخش های مختلفی از بدن او به درستی عمل کنند. تخمدان ها باید بتوانند هر ماه تخمک تولید کنند، که به این فرایند تخمک گذاری می گویند. رحم باید وضعیت متناسبی داشته باشد و همچنین لوله های رحم (لوله های فالوپ) نیز باید باز باشند.

در صورتی که هر یک از این قسمت های مهم در سیستم باروری، عملکرد درستی نداشته باشند، شما ممکن است برای باردار شدن با مشکل مواجه شوید.

اگر لوله های فالوپ بسته باشند، اسپرم نمی تواند خود را به تخمک رسانده و تخمک بارور شده نیز نمی تواند خود را به رحم برساند. انسداد لوله های فالوپ به دلایل مختلف ممکن است اتفاق بیفتد، اما دلیل آن هر چه که باشد، پزشک متخصص زنان می تواند با انجام آزمایشی به نام هیستروسالپینگوگرام (HSG)، این انسداد را تشخیص دهد.

هیستروسالپینگوگرام (Hysterosalpingogram) چیست؟

HSG یا هیستروسالپینگوگرام، آزمایشی است که برای بررسی وضعیت لوله های فالوپ و رحم، از نوعی اشعه ایکس استفاده می کند. این فرایند 5 دقیقه بیشتر زمان نمی برد و به صورت سرپایی انجام می شود.

پزشک معمولا این آزمایش را بعد از دوره قاعدگی و البته پیش از تخمک گذاری انجام می دهد، چرا که در این دوران خیلی بعید است که بارداری صورت گرفته باشد. بنابراین این آزمایش در طول نیمه اول سیکل قاعدگی صورت می گیرد، یعنی بین روزهای اول تا چهاردهم سیکل.

آمادگی برای انجام آزمایش HSG

ممکن است پزشک از شما بخواهد که یک ساعت پیش از انجام آزمایش HSG، یک مسکن ضد درد مصرف کنید.او همچنین برای شما نوعی آنتی بیوتیک تجویز می کند و توصیه هایی نیز از قبل به شما خواهد کرد.

احتمالا بعد از انجام آزمایش مشکلی نخواهید داشت و می توانید به منزل باز گردید، اما اگر احساس کردید حالتان چندان خوب نیست، می توانید از یکی از عزیزانتان بخواهید که شما را تا منزل همراهی کنند.

این آزمایش چگونه انجام می شود؟

پزشک متخصص زنان، معمولا این آزمایش را در مطب یا کلینیک ویژه خود انجام می دهد.

آزمایش به این صورت است که بیمار روی یک میز و در زیر یک صفحه شفاف رادیوسکوپی به نام فلورسکوپ (fluoroscope) دراز می کشد.

پزشک، یک اسپکولوم (speculum) را که وسیله‌ای جهت کنار زدن بافتها، حفرات و فراهم آوردن دید بهتر هنگام معاینه است، داخل واژن بیمار قرار می دهد و از این طریق دهانه رحم را پاکسازی می کند.

سپس پزشک، یک سوند یا لوله ی باریک به نام کانولا (cannula) را داخل سرویکس یا دهانه رحم قرار می دهد و از طریق آن به آرامی داخل رحم را از مایعی محتوی یُد پر می کند. این ماده باعث می شود که رحم و لوله های فالوپ به خوبی در تصاویر اشعه ایکس قابل مشاهده گردند.

در نهایت، پزشک اسپکولوم را از واژن بیمار خارج کرده و تصاویر اشعه ایکس را با استفاده از دستگاه فلوروسکوپ تهیه می کند.

پزشک ممکن است از بیمار بخواهد که به هر طرف بچرخد تا او بتواند از پهلو نیز تصاویری از داخل رحم تهیه کند. در این وضعیت ممکن است فرد کمی احساس درد و ناراحتی نیز داشته باشد. زمانی که تصاویر کامل تهیه شود، پزشک کانولا را خارج می کند.

بعد از انجام این آزمایش ممکن است تا چند روز لکه بینی داشته باشید. همچنین کمی گرفتگی، سرگیجه و ناراحتی های گوارشی نیز ممکن است وجود داشته باشد.

عوارض و خطرات HSG

این آزمایش تا حد زیادی بی خطر است، اما تمام آزمایشات و روش های این چنینی عوارض خاص خود را نیز دارند. مثلا ممکن است نسبت به ماده حاجب واکنش های حساسیتی نشان دهید. همچنین در این فرایند، عفونت های لگنی یا آسیب به رحم نیز ممکن است اتفاق بیفتد. در صورت مشاهده هر یک از علائم زیر می توانید با پزشک خود تماس بگیرید:

وجود ترشحات واژن با بوی نامطبوع
ضعف کردن و از حال رفتن
درد و گرفتگی های شدید شکمی
استفراغ
خونریز شدید واژن
تب

نتایج آزمایش

پزشک رادیولوژیست، تصاویر اشعه ایکس را مشاهده کرده و گزارش و تفسیر خود را برای پزشک زنان ارسال می کند. پزشک نیز در مورد نتایج آزمایش با شما صحبت می کند و در صورتی که نیاز به انجام آزمایشات دیگر وجود داشته باشد، انجام آن را توصیه خواهد کرد.

اگر نتیجه آزمایش نشان دهد که لوله های رحم دچار انسداد هستند، ممکن است برای باز کردن لوله ها، نیاز به انجام عمل لاپاراسکوپی داشته باشید. در عمل جراحی با شیوه لاپاراسکوپی، پزشک می تواند مستقیما و بی واسطه لوله های فالوپ را مشاهده کند. در این شرایط، او همچنین ممکن است بارداری با روش آی وی اف (IVF) را توصیه کند که به معنی لقاح خارج رحمی است. پزشک در مورد گزینه هایی که برای باردار شدن پیش روی شما قرار دارند، با شما صحبت خواهد کرد و شما می توانید مناسب ترین روش ممکن را انتخاب کنید.