ژنیکوماستی (بزرگی سینه مردان)

معرفی بیماری

ژنیکوماستی (gynecomastia) عارضه ای است که باعث بزرگ شدن یا تورم بافت سینه ها در مردان می شود. این امر اغلب به دلیل بالا بودن سطح استروژن و یا عدم توازن این هورمون با سطوح تستوسترون اتفاق می افتد. پدیده ژنیکوماستی ممکن است یک یا هر دو سینه را تحت تاثیر قرار دهد.

علت بیماری

چنان که گفتیم، این عارضه اغلب به دلیل عدم تعادل بین هورمون های استروژن و تستوسترون رخ می دهد. هورمون استروژن، عامل کنترل خصایص زنانه مثل بزرگ شدن سینه ها است. تستوسترون نیز خصایص مردانه را ایجاد می کند که توده عضلانی و موهای بدن از آن جمله اند. با این وجود، هر دو این هورمون ها به طور معمول در هر دو جنس وجود دارند، به این معنی که در بدن مردان نیز مقدار کمی هورمون استروژن یافت می شود و زنان نیز از مقدار کمی تستوسترون برخوردارند. اما اگر میزان استروژن بدن مردان، زیاد تر از حد معمول بوده و نامتناسب با میزان تستوسترون باشد، در نتیجه عارضه ژنیکوماستی پدید می آید.    

ژنیکوماستی به طور طبیعی در برخی از مراحل زندگی مردان بروز می کند که این مراحل عبارتند از:

• پس از تولد: پسرانی که تازه متولد می شوند، هنوز تحت تاثیر هورمون های استروژن بدن مادر هستند که در دوران جنین و در رحم آن را دریافت کرده اند. بنابراین بیش از نیمی از نوزادان پسر، با سینه های متورم متولد می شوند. اما این عارضه دو تا سه هفته بعد از تولد از بین خواهد رفت.
• در دوران بلوغ: در این دوران هورمون ها دچار تغییرات زیادی می شوند (معمولا بین 12 تا 14 سالگی). اما این بزرگی سینه غالبا طی دو سال بعد از شروع فرایند بلوغ از بین خواهد رفت.
• در سنین میان سالی و بعد از آن: بزرگی سینه در مردان اغلب بین سنین 50 تا 80 سالگی به اوج خود می رسد. بنابراین از هر 4 مرد میان سال، یک نفر دچار سینه های بزرگ است.

برخی شرایط و بیماری های خاص نیز ممکن است باعث بروز ژنیکوماستی شود که موارد زیر از آن جمله اند:

• چاقی مفرط
• فقر غذایی یا عدم تغذیه مناسب
• وجود تومور در بیضه ها یا غدد آدرنال (غدد فوق کلیه)
• بیماری های کبد
• پرکاری تیروئید
• هیپوآندروژنیسم (Hypoandrogenism) که به معنی کمبود هورمون تستوسترون است.
• بیماری هیپوگونادیسم (Hypogonadism) یا کم کاری غدد جنسی در مردان
• نارسایی کلیوی

مصرف برخی از داروها نیز می تواند منجر به ژنیکوماستی شود. این داروها عبارتند از:

• هورمون هایی که برای بهبود عملکرد ورزشی مصرف می شوند.
• استروژن ها
• قرص فیناستراید (Finasteride) که برای درمان بزرگ شدن پروستات مصرف می شود.
• قرص های اسپیرونولاکتون، دیگوکسین، آمیودارون و مسدود کننده های کانال کلسیم
• قرص سایمتیدین و انواع داروهای مهارکننده پروتون پمپ که برای درمان سوزش معده مصرف می شوند. 
• قرص دیازپام که برای درمان اضطراب مورد استفاده قرار می گیرد.
• قرص کتوکونازول برای عفونت های قارچی
• مترونیدازول برای عفونت های باکتریایی
• گنادوتروپین برای مشکلات ناباروری
• آمفتامین، ماری جوانا، هروئین، متادون (داروهای روان گردان) و الکل

تشخیص بیماری

تشخیص ژنیکوماستی بر اساس علائم ظاهری، معاینات فیزیکی، بررسی سابقه بیماری و مصرف دارو و یا به وسیله برخی آزمایشات صورت می گیرد. از علائم شایع این عارضه، سینه های حساس و دردناک است. گاهی اوقات به هنگام معاینه، در ناحیه نوک سینه، بافت برآمده و سفتی احساس می شود که معمولا این توده در زیر بافت سینه قابل جابجایی است. پزشک برای کشف علت زمینه ای بروز ژنیکوماستی، تمام داروهای مصرفی بیمار از جمله مکمل ها و داروهای گیاهی و همچنین سابقه دیگر بیماری های او را مورد بررسی قرار می دهد.

آزماشات تصویری مثل ماموگرافی یا سونوگرافی سینه نیز ممکن است برای بیمار تجویز شود که این آزمایشات معمولا برای ردِ احتمال سرطان سینه صورت می گیرد. برای بررسی و سنجش سطوح هورمونی نیز آزمایشات خون تجویز می شود.

کنترل و درمان بیماری

معمولا این عارضه نیاز به درمان خاصی ندارد و در بیشتر موارد با گذشت زمان  خود به خود بهبود می یابد یا از شدت آن کاسته می شود. با این حال، اگر بیماری خاصی باعث بروز ژنیکوماستی شده باشد، برای درمان آن دارو تجویز می کنند. اگر مصرف داروی خاصی باعث ایجاد ژنیکوماستی شده باشد، پزشک از بیمار می خواهد که مصرف آن دارو را ترک کرده و یا در برخی موارد دستور به مصرف داروی دیگری می دهد. همچنین ممکن است پزشک به بیمار توصیه کند که به یک متخصص غدد (متخصص مشکلات هورمونی) مراجعه کند. به غیر از مواردی که بیمار درد شدید در ناحیه سینه دارد و یا بزرگی سینه باعث خجالت او می شود، نیازی به جراحی وجود ندارد.

 برای پسران و مردانی که نمی توانند با این مشکل کنار بیایند، مشاوره توصیه می شود. از آنجا که این عارضه ممکن است موجب خجالت بیمار باشد، برخی افراد از حضور در محیط هایی مثل استخر و باشگاه های ورزشی و یا از درآوردن لباس خود در رختکن های عمومی اجتناب می کنند. همین امر باعث می شود تا فرد مردم گریز باشد و کمتر در اجتماع حضور پیدا کند و در نتیجه دچار اضطراب، استرس و افسردگی خواهد شد. بنابراین در موارد این چنین، صحبت با یک مشاور روانشناس در این زمینه توصیه می شود.

سرطان سینه: مردان نیز ممکن است دچار سطان سینه شوند، هرچند که چندان شایع نیست. معمولا سرطان سینه تنها یک پستان را تحت تاثیر قرار می دهد. پستان تحت تاثیر ممکن است سفت تر و نسبت به لمس حساس تر بوده و یا در زیر بافت آن توده و برآمدگی احساس شود. همچنین غدد لنفاوی آن نواحی از سینه که دچار مشکل است، بزرگتر هستند. پوست سینه ممکن است دارای تورفتگی باشد و ترشحات مایع نیز در نوک سینه وجود داشته باشد.

بافت چربی سینه: سینه های بزرگ در افراد چاق اغلب دیده می شود که امری طبیعی است و در اثر افزایش و ذخیره چربی در سینه پدید می آید. اما به یاد داشته باشید که ژنیکوماستی به معنی تورم غدد در سینه است و نه افزایش چربی در بافت سینه.

 مرجع

https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/16227-enlarged-male-breast-tissue-gynecomastia