اختلال اوتیسم

اوتیسم چیست؟

اوتیسم نوعی اختلال مغزی است که توانایی فرد را برای برقراری ارتباط و تعامل با سایر افراد محدود می کند.

افراد اوتیستیک، این اختلال را از سنین خردسالی و در طیف های مختلف خفیف تا شدید در خود نشان می دهند. برخی از آنها می توانند جای خود را در دنیا باز کنند و در زندگی عادی خود پیشرفت هایی داشته باشند و برخی نیز حتی دارای استعداد ها و توانایی های خاص نیز هستند. اما، این در حالی است که بعضی دیگر از این افراد، حتی در گفتار عادی و صحبت کردن روزمره نیز مشکل دارند. از هر 59 کودک، معمولا یک نفر دچار اختلالات طیف اوتیسم (ASDs) است. همچنین این اختلال در پسران 4 برابر بیش از دختران مشاهده می شود.

نشانه های اوتیسم

در یک کودک مبتلا به اوتیسم، معمولا می توان پیش از سه سالگی نشانه هایی از این اختلال را مشاهده کرد. این کودکان، گاهی تا سن 18 یا 24 ماهگی، رشد کاملا عادی دارند، اما پس از آن برخی از توانایی های خود را از دست می دهند.

 نشانه های ASD یا اختلالات طیف اوتیسم عبارتند از:

• حرکات و رفتارهای تکرار شونده (تکرار حرکات بدن )
• اجتناب از تماس چشمی یا فیزیکی با دیگران
• تاخیر در یادگیری تکلم
• تکرار کلمات و جملات
• بدخلقی و واکنش های شدید نسبت به تغییرات کوچک

البته توجه به این نکته مهم است که گاهی اوقات، ممکن است تمام این نشانه ها را در کودکانی که دچار اختلالات طیف اوتیسم نیستند هم مشاهده کنید. 

علائم هشداردهنده: اولین سال زندگی کودک

حتی نوزادان هم روحیه اجتماعی دارند و قادرند به کمک نگاه، حرکات صورت و تولید اصوات گوناگون، با شما ارتباط برقرار کنند.

اما یک کودک اوتیستیک، ممکن است این علائم را قبل از یک سالگی، از خود نشان دهد:

• کودک با صدای مادر رویش را بر نمی گرداند.
• واکنشی به صدا زدن اسمش نشان نمی دهد.
• به چشمان شما نگاه نمی کند.
• تا یک سالگی اصلا قان و قون نمی کند و اشیاء را با اشاره نشان نمی دهد.
•  لبخند نمی زند و زمانی که با او حرف می زنید، توجهی از خود نشان نمی دهد.

البته گاهی ممکن است کودکان غیر اوتیستیک نیز برخی از این علائم را داشته باشند، اما بسیار مهم است که در صورت مشاهده هر گونه نشانه نگران کننده در فرزندتان، به پزشک مراجعه کرده و بررسی های لازم را انجام دهید.

هشدار های اولیه: دومین سال زندگی

نشانه های اوتیسم در دومین سال زندگی کودک، قابل توجه تر خواهد بود. در حالی که کودکان سالم، در این سن یاد می گیرند که اولین کلمات خود را ادا کنند و زمانی که چیزی را می خواهند، به آن اشاره کنند، یک کودک اوتیستیک این پیشرفت ها را از خود نشان نمی دهد.

برخی از علائم اوتیسم در دومین سال زندگی کودک عبارتند از:

• تا 16 ماهگی، هنوز هیچ تک واژه ای را ادا نمی کند.
•  تا 18 ماهگی، تمایلی به بازی کردن از خود نشان نمی دهد.
• تا دو سالگی، هنوز نمی تواند جملات دو کلمه ای به زبان بیاورد.
• مهارت های زبانی که تا کنون آموخته را نیز از دست می دهد.
• زمانی که اطرافیان به اشیاء مختلف اشاره می کنند، مثلا هواپیمایی را که در حال پرواز در آسمان است به کودک نشان می دهند، کودک هیچ توجهی از خود نشان نمی دهد.

دیگر علائم و نشانه ها

افراد مبتلا به اختلال اوتیسم، گاهی اوقات ممکن است دچار مشکلات گوارشی مثل یبوست یا مشکل بی خوابی هم باشند.

کودکان اوتیستیک معمولا در فعالیت هایی مثل دویدن یا بالا رفتن از کوه، هماهنگی ضعیفی بین عضلات بزرگ خود دارند. آنها همچنین در به کارگیری عضلات کوچک تر مثل عضلات دست هم مشکل دارند.

علاوه بر این، حدود یک سوم از افراد اوتیسمی، دچار تشنج هم می شوند.

اوتیسم چگونه بر روی مغز اثر می گذارد؟

اختلال اوتیسم بر روی بخش هایی از مغز که مربوط به کنترل احساسات، برقراری ارتباط با افراد و کنترل حرکات بدن است، تاثیر می گذارد.

برخی  از کودکان نوپای دچار اختلال اوتیسم دارای سر یا مغز بزرگتر از حد معمول هستند که می تواند به دلیل مشکلاتی باشد که در رشد مغزی این کودکان به وجود می آید.

ژن های غیر نرمالی که از والدین به ارث می رسند، می توانند نقش موثری در ضعف عملکرد بعضی از بخش های مغز داشته باشند.

محققان به دنبال راهی هستند تا بتوانند اختلال اوتیسم را با استفاده از اسکن های مغزی تشخیص دهند.

 اولین آزمایشات برای تشخیص اوتیسم

اغلب کودکان مبتلا به اوتیسم، معمولا تا پیش از ورود به مهد کودک یا پیش دبستانی، مشکلاتشان شناخته شده نیست. بنابراین نمی توانند از سوی پزشکان یا کار درمان گران آموزش دیده، کمک های مهارتی دریافت کنند.

به همین دلیل توصیه می شوند که تمامی کودکان در سن 9 ماهگی مورد بررسی و آزمایش قرار گیرند تا اگر تاخیری در فراگیری مهارت های پایه ای وجود دارد، بتوان آن را تشخیص داد.

آزمایشات و غربالگری های مرتبط با اختلالات طیف اوتیسم را در سنین زیر انجام می دهند:

• 18 ماهگی
• 24 ماهگی
• برای کودکانی که دارای سابقه خانوادگی اختلال اوتیسم هستند و یا علائم غیر عادی از خود نشان می دهند.  

مشکلات گفتاری

پزشک متخصص اطفال در چکاپ ها و معاینات منظم، نحوه واکنش کودک را به صدا، لبخند یا دیگر تظاهرات چهره مورد سنجش و ارزیابی قرار می دهد.

آیا کودک اصواتی از خود تولید می کند و یا قان و قون می کند یا نه؟

اگر پزشک مشکلاتی را در رابطه با تاخیر گفتاری در کودک تشخیص دهد، مراجعه به یک گفتاردرمانگر را به شما پیشنهاد می کند.

همچنین از کودک تست های شنوایی سنجی نیز گرفته می شود. بیشتر کودکان اوتیستیک، در نهایت قادر به تکلم خواهند بود. اما معمولا دیرتر از هم سالان خود این مهارت را فرا می گیرند.

گفتگو و مکالمه با این کودکان نیز دشوار است. این کودکان غالبا با ریتم خاص آوازی و یا مثل یک ربات صحبت می کنند.

مهارت های اجتماعی ضعیف

مشکل در برقراری ارتباط با سایر افراد، یکی از علائم مهم اختلالات طیف اوتیسم است. یک روانشناس آموزش دیده می تواند خیلی زود مشکلات اجتماعی کودک را دریابد و آنها را شناسایی کند.

این کودکان، ممکن است از نگاه کردن به چشمان افراد مختلف و حتی والدین خود اجتناب کنند. بنابراین عمدا روی یک شیء خاص متمرکز می شوند و مدت های طولانی توجهی به اطرافیان خود نشان نمی دهند.  

آنها معمولا از حرکات و وضعیت های خاص بدن و یا حالات صورت نیز برای برقراری ارتباط استفاده نمی کنند.

تشخیص و ارزیابی

آزمایشات پزشکی خاصی برای تشخیص اختلال اوتیسم وجود ندارد. اما پزشک می تواند از طریق معاینات و برخی تست ها، احتمال وجود مشکلاتی غیر از اوتیسم را که ممکن است علائم مشابه ایجاد کنند، رد کند. مشکلاتی از قبیل مسمومیت سُرب، کم شنوایی، مشکلات تکلم و تاخیرات رشدی نامرتبط با اوتیسم از این جمله اند. در طول این معاینات و بررسی ها، والدین باید به پرسش های فراوانی پاسخ دهند تا پزشک بتواند رفتارهای اجتماعی و مهارت های ارتباطی کودک را ارزیابی کند. اگر درمان های خاص برای این کودکان به موقع و پیش از سه سالگی اتخاذ شود، کمک شایانی به بهبود و رشد کودک خواهد کرد.

سندرم آسپرگر (Asperger’s Syndrome)

افراد مبتلا به سندرم آسپرگر، که اکنون یکی از اختلالات طیف اوتیسم محسوب می شود، دارای هوش پایین تر یا مشکلات زبانی نیستند.

در حقیقت، آنها ممکن است توانایی های گفتاری پیشرفته ای هم داشته باشند. اما معمولا در درک موقعیت های اجتماعی و تظاهرات بیانی غیر زبانی مثل تفسیر حالات چهره افراد و نشانه هایی از این قبیل، ضعف دارند و عاجز هستند.

آنها ممکن است به شدت بر روی موضوعات مورد علاقه خود تمرکز داشته باشند. اما در روابط اجتماعی و توانایی ارتباط مطلوب با افراد و یافتن دوست، چندان موفق نیستند.

درمان: برنامه ها و آموزش های رفتاری

از رفتار درمانی برای کمک به کودکان دارای اوتیسم در سطوح گسترده ای استفاده می شود. این کودکان به وسیله این رویکرد درمانی یاد می گیرند که چطور صحبت کنند، با دیگران ارتباط موثر داشته باشند، رفتار و حرکات بدنی خود را کنترل کنند.

روش درمانی تحلیل رفتار کاربردی که به آن روش ABA می گویند، قدم به قدم به این کودکان آموزش می دهد که چگونه رفتارهای مثبت خود را تقویت و رفتار های منفی خود را شناسایی و ترک کنند.

رویکرد درمانی دیگری که فلور تایم (Floortime) نام دارد و برای کودکان اوتیستیک مورد استفاده قرار می گیرد، بیشتر بر روی احساسات و مهارت های اجتماعی این کودکان تمرکز دارد.

برنامه درمانی تیچ (TEACCH) نیز از کارت ها و دیگر نشانه های تصویری برای بهبود مهارت های رشدی این کودکان استفاده می کند.

آموزش و تحصیل کودکان اوتیستیک

برخی از سیستم های آموزشی، می توانند خدمات خاص و امکانات ویژه ای برای فراگیری و آموزش در اختیار این کودکان قرار دهند. گفتار درمانی و کار درمانی از جمله این خدمات مخصوص محسوب می شوند.

مدارس باید یک سیستم آموزش فردی (IEP) برای هر یک از این کودکان فراهم آورند، چرا که کودکان اوتیستیک ممکن است به یک سال تحصیلی طولانی تر و آموزش های گسترده تر و خاص تر نیاز داشته باشند.

دارو درمانی

دارویی که مخصوص درمان بیماری اوتیسم باشد، وجود ندارد. اما برخی از داروها می توانند در بهبود علائم مربوط به طیف اختلالات اوتیسم موثر باشند.

برای بهبود مشکلات رفتاری خیلی شدید، داروهای آنتی سایکوتیک تجویز می شود که یکی از داروهای این دسته یعنی رسپریدون (risperidone) دارای مجوز سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA) است، می تواند رفتارهای تهاجمی و پرخاشگرانه و یا آسیب زدن به خود و همچنین گریه و زاری و کج خلقی کودکان اوتیستیک را کمتر کند.  

داروی آری پیپرازول (aripiprazole) نیز برای درمان تحریک پذیری افراد اوتیسم تجویز می شود.

اگر فرد اوتیستیک دچار تشنج هم باشد، داروهای ضد تشنج نیز تجویز می گردد.  داروهای ضد افسردگی نیز گاهی اوقات لازم اند.  

پاسخ کودک اوتیستیک به هر یک از این داروها باید توسط پزشک او، مورد بررسی و نظارت دقیق قرار گیرد.

پردازش حسی

کودکان اوتیستیک، ممکن است به صداها، لمس کردن، مزه ها و بوها یا چیزهایی که می بینند، بیش از اندازه حساس باشند؛ درست همانند وضعیتی که به آن اختلال پردازش حسی (sensory processing disorder) می گویند.

برای مثال؛ این کودکان با صدای زنگ مدرسه ممکن است بسیار برآشفته شوند و یا نور فلش دوربین یا مکان های پر نور آنها را آزار دهد.

یکی از مطالعاتی که در این زمینه انجام شده است، نشان می دهد که کمک کردن به کودکان اوتیستیک برای تنظیم و تطبیق احساسات مختلف، می تواند این شرایط را بهبود ببخشد و رفتارهای تهاجمی و پرخاشگرانه این کودکان را کاهش دهد.

اوتیسم و فناوری های کمکی

حتی کودکان اوتیستیکی که مشکل تکلم دارند نیز می توانند به کمک دستگاه های جدید که با تکنولوژی تبدیل متن و تصویر به گفتار و کلمات طراحی شده اند، شروع به صحبت کنند. این نوع فناوری شامل ابزارهای کوچک جیبی و نرم افزار هایی است که با استفاده از گوشی های همراه هوشمند و تبلت ها مورد استفاده قرار می گیرد.

اوتیسم و برنامه غذایی

مشکلات گوارشی در میان کودکان مبتلا به اوتیسم بسیار رایج است و حدود 30 درصد از این کودکان ممکن است مواد غیر خوراکی مثل آشغال یا کاغذ را نیز بخورند. بعضی از والدین، رژیم غذایی عاری از گلوتن (ماده ای که در گندم وجود دارد) و کازئین (پروتئین موجود در شیر) را برای فرزندان خود امتحان می کنند. دیگر تغییرات رژیم غذایی مثل مصرف مکمل های B6 و منیزیم نیز مورد استفاده قرار می گیرد. تا کنون شواهد خاصی مبنی بر این که چه نوع رژیم غذایی می تواند در بهبود علائم اوتیسم مفید باشد، وجود ندارد. در عین حال برای اطمینان از این که فرزندتان مواد لازم و مغذی را در برنامه غذایی خود دریافت می کند، می توانید با پزشک فرزندتان مشورت کنید.

درمان های غیر معمول

اینترنت پر از است از انواع روش های درمانی غیر معمول که به والدین درمانده و مستاصل کودکان اوتیستیک پیشنهاد می شود. برای اطمینان از این که یک روش درمانی کاملا بی خطر یا موثر است، بهتر است پیش از به کار گیری آن، با پزشکان و تیم درمانی فرزندتان مشورت کنید.

اختلال اوتیسم چگونه ایجاد می شود؟

دانشمندان هنوز علت اصلی این مشکل را نمی دانند، اما از آنجا که این عارضه ارثی و ژنتیکی می باشد، بدون شک ژن ها نقش اصلی را در ایجاد آن ایفا می کنند.

تحقیقات جاری در پی آن هستند تا دریابند که آیا می توان مواد شیمیایی خاص موجود در محیط و یا عفونت های پیش از تولد یا زایمان را عامل ایجاد این بیماری دانست یا نه.

اوتیسم در میان افرادی که دارای دیگر اختلالات ژنتیک مثل توبروزس اسکلروزیس (tuberous sclerosis) یا سندرم ایکس شکننده (Fragile X) هستند، شایع تر است.

مصرف والپروئیک اسید (valproic acid) یا تالیدومید (thalidomide ) در دوران بارداری می تواند خطر ابتلای کودک به اختلالات طیف اوتیسم را افزایش دهد.

تزریق واکسن باعث ایجاد اوتیسم نمی شود

با وجود مطالعات علمی فراوانی که صورت گرفته است، هنوز ارتباطی بین تزریق واکسن و ابتلا به اختلال اوتیسم یافت نشده است. محققان از سال 1998، واکسن سرخک، اوریون و سرخچه را به دقت مورد بررسی قرار داده اند.

در سال 2001، تیومرسال (Thimerosol) که نوعی جیوه است، برای احتیاط  از واکسن های دوران خردسالی حذف شد و بنابراین هیچ شاهد و علتی برای ارتباط اتیسم و واکسن ها وجود ندارد.

اوتیسم در میان دیگر فرزندان خانواده

طبق آمار یکی از مطالعات انجام شده، والدینی که یک کودک اوتیستیک دارند، 19 درصد شانس این را دارند که فرزند بعدی شان نیز دارای این اختلال باشد. همچنین اگر والدینی دارای دو کودک اوتیستیک باشند، احتمال وجود این اختلال در کودک سوم از این میزان هم بیشتر است.

همچنین تحقیقاتی که بر روی دو قلو ها صورت گرفته نشان می دهد که اگر یکی از دوقلو های ناهمسان پسر، دارای اختلال اوتیسم باشد، برای قل دیگر نیز این امکان 31 درصد وجود دارد. اما در دوقلوهای همسان پسر، اگر یکی از آنها اوتیستیک باشد، دیگری 77 درصد شانس اوتیسم را دارد.

سازگاری در مدرسه

قوانین فدرال در آمریکا، به کودکان مبتلا به اوتیسم اجازه می دهد که از  سن سه سالگی، از آموزش های مناسب و رایگان بهره مند شوند. این خدمات شامل آموزش های تک نفره برای این کودکان و همچنین آموزش به والدین آنها است. همچنین این قبیل کودکان استثنائی می توانند در مدرسه و در کلاس درس از کمک ها و ابزارهای ویژه بهره مند شوند. تعیین جایگاه و سطح این کودکان بر اساس نیازمندی های فردی آنها صورت می گیرد. بعضی از این کودکان می توانند در کلاس های درس عمومی و بین دیگر شاگردان حضور پیدا کنند و برخی دیگر نیاز به اموزش های خصوصی و در خانه دارند و یا باید در مدرسه های مخصوص کودکان استثنائی پذیرفته شوند.

زندگی با اختلال اوتیسم

افراد مبتلا به سندرم آسپرگر (Asperger’s Syndrome) یا اختلال اوتیسم با عملکرد بالا هستند، اغلب می توانند در دانشگاه نیز پذیرفته شوند و شغل مناسبی برای خود پیدا کنند. بنیاد AHEADD که در واقع مخفف عبارت « دستیابی به آموزش عالی با وجود اختلال اوتیسم یا ناتوانی های رشدی» است، نیازمندی های اجتماعی و آکادمیک را برای دانشجویان اوتیستیک فراهم می کنند.

40 درصد از افرادی که دچار توانایی های یادگیری زیر سطح متوسط هستند، افراد دارای  ASD یا اختلالات طیف اوتیسم می باشند. آنها می توانند از عضویت در نهادهایی که جهت کسب شغل مناسب، آموزش های خاص ارائه می دهند و یا شرایط تحصیلی بهتری برای افراد دارای ناتوانی های خاص فراهم می کنند؛ مثل انجمن ها و خانه های گروهی و غیره بهره مند شوند تا بتوانند مانند دیگر اعضای جامعه، زندگی نرمال و مستقلی داشته باشند.

مرجع

http://www.webmd.com/brain/autism/ss/slideshow-autism-overview