اختلال شخصیت مرزی

اختلال شخصیت مرزی چیست؟

اختلال شخصیت مرزی (Borderline personality disorder) که آن را با علامت اختصاری BPD نیز می شناسند، در واقع یک بیماری روانی است که از دوران نوجوانی یا از آغاز جوانی بروز می کند.

این اختلال، با الگویی از عدم ثبات احساسی و هیجانی، رفتارهای تکانشی (بدون فکر قبلی)، تصویر ذهنی نادرست فرد از خودش و روابط بی ثبات او با دیگران شناخته می شود.

طبق گزارش موسسه ملی سلامت روان، حدود 16 درصد افراد در ایالات متحده آمریکا، دچار اختلال شخصیت مرزی می باشند.

چه چیز باعث بروز اختلال BPD می شود؟

 محققان هنوز در حال مطالعه بر روی علت دقیق این اختلال هستند. اما به نظر می رسد که عوامل متعددی از جمله ژنتیک، فاکتورهای محیطی و ناهنجاری های سروتونینی در مغز، می توانند در ایجاد این اختلال نقش داشته باشند.

عامل ژنتیک 

اختلال شخصیت مرزی می تواند یک مشکل کاملا ژنتیکی باشد. مطالعه ای که بر روی اختلال BPD در دوقلوها انجام گرفته و در مجله اختلالات شخصیت به چاپ رسیده است، نشان می دهد که این اختلال، ریشه ژنتیکی دارد.

عوامل محیطی

رشد و پرورش یافتن افراد در یک محیط بی ثبات، تعدی آمیز و غفلت کارانه، می تواند شرایط را برای ابتلای آنان به اختلال BPD فراهم کند.

نقش سروتونین در اختلال BPD

سروتونین، هورمونی است که به تعدیل خلق و خو کمک می کند. ناهنجاری هایی که گاه در تولید این هورمون رخ می دهد، می تواند افراد را مستعد این اختلال سازد.

چه کسانی در معرض خطر این اختلال هستند؟

در شرایط زیر، ممکن است فردی در معرض خطر بروز این اختلال قرار گیرد:

• اگر یکی از افراد خانواده و بستگان درجه یک شما، مبتلا به BPD باشند.
• اگر در کودکی از ثبات هیجانی برخوردار نبوده و به لحاظ احساسی بسیار آسیب پذیر بوده اید.
• اگر در دوران کودکی تان، افراد خانواده  شما (کسانی که با آنها در یک خانه زندگی می کردید) دچار رفتار های تکانشی بوده اند. 
•  اگر در کودکی مورد تعدی یا سوء استفاده جنسی و غیره قرار گرفته باشید.

علائم و تشخیص اختلال شخصیت مرزی

طبق گزارش  DSMیا راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی (موسسه ای روانپزشکی در آمریکا)، معیار های زیر جزو علائم اختلال شخصیت مرزی (BPD) به حساب می آیند:

• ترس و واهمه شدید از ترک و طرد شدن توسط دیگران
• داشتن الگویی از روابط بی ثبات با افراد؛ به طوری که یا فرد در ذهن خود به دیگران زیادی ارزش داده و آنها را بیش از حد بالا می برد و یا آنها را از آنچه هستند کمتر شمرده و تمام ویژگی های مثبت شان را نادیده می گیرد (به این ترتیب دائما در احساس عشق و نفرت در نوسان است).
• داشتن تصویر ذهنی نادرست از قابلیت ها و هویت خویش.
• فرد لااقل در دو جنبه از زندگی خود به روش خود-تخریب گرانه ای، رفتارهای تکانشی و هیجانی (بدون فکر و برنامه ریزی قبلی) از خود نشان می دهد؛ مثل ولخرجی کردن یا اسراف بیش از حد.
• داشتن سابقه خودکشی یا آسیب زدن به خود  
• داشتن نوسانات خلقی که معمولا چند ساعت به طول می انجامد، اما گاهی نیز ممکن است چندین روز دوام یابد.
• داشتن احساس خلاء شدید و حس تهی بودن برای مدت طولانی
• ناتوانی در کنترل خشم و یا به شدت عصبانی شدن بدون دلیل خاص. فرد در این شرایط دائما احساس خشم و عصبانیت دارد و گاهی نیز این خشم را بروز دهد. همچنین ممکن است زیاد با دیگران دچار درگیری فیزیکی شود.
• داشتن دوره هایی از پارانویا یا بدبینی مربوط به استرس و داشتن تجربه گسستگی از دیگران و قطع رابطه با آنان. این ترک مراوده زمانی اتفاق می افتد که بیمار حس می کند ذهن او جدا از احساسات و جسمش عمل می کند.

بر اساس راهنمای تشخیصی اختلالات روانی، شخص باید حد اقل 5 مورد از معیارهای ذکر شده را داشته باشد تا بتوان گفت دچار BPD یعنی اختلال شخصیت مرزی است.

اگر پزشکی به وجود این اختلال در یک بیمار مشکوک شود، او را به متخصص بیماری های اعصاب و روان (روانپزشک) ارجاع می دهد. روانپزشک می تواند با پرسیدن سوالاتی از بیمار و تحلیل و بررسی سابقه رفتاری و احساسی او  در این زمینه به تشخیص قطعی برسد.

اختلال شخصیت مرزی، چگونه درمان می شود؟

روانپزشکان می توانند گزینه های درمانی مختلفی را در اختیار بیمار قرار دهند که روان درمانی، دارو درمانی یا بستری کردن بیمار در بیمارستان از آن جمله اند.

روان درمانی

درمان اصلی برای اختلال BPD، روان درمانی است که روانپزشک می تواند یکی از انواع روش های آن را به بیمار پیشنهاد دهد: رفتار درمانی شناختی (CBT)، رفتار درمانی دیالکتیکی (DBT) و طرحواره درمانی (schema-focused therapy).

CBT یا رفتار درمانی شناختی به بیمار کمک می کند تا باورها و اعتقادات، پیش فرض ها، رفتارها و ادراکات غلط و نادرست خود را (نسبت به خود یا دیگران) شناسایی و اصلاح کند.

این روش درمانی، به بیمار آموزش می دهد که چگونه در مواقعی که با احساساتی  از قبیل خشم، ناامنی، نگرانی و اضطراب مواجه است و یا افکار خودکشی در سر دارد، واکنش درست از خود نشان دهد.

DBT یا رفتار درمانی دیالکتیکی، به بیمار آموزش می دهد که چگونه نسبت به  باورها و رفتار های خود آگاهی پیدا کند و آنها را بپذیرد. همچنین بیمار یاد می گیرد که چگونه به این رفتارها پاسخ های مناسب بدهد.

طرحواره درمانی نیز به بیمار کمک می کند تا به خود و جهان پیرامونش، با نگاه و شیوه ای مثبت تر و مطمئن تر بنگرد.

دارو درمانی

به کمک دارو نمی توان اختلال شخصیت مرزی را درمان کرد، اما دارو کمک می کند تا علائم این اختلال برطرف شوند. بنابراین پزشک معمولا مصرف دارو را همراه با روان درمانی برای بیمار توصیه می کند؛ مثلا برای این اختلال، غالبا موارد زیر تجویز می شوند:

• داروهای ضد افسردگی برای درمان و افسردگی و دیپرشن
• داروهای ضد سایکوز برای درمان رفتارهای سایکوتیک (روان پریشانه) و علائم هیجانی شدید
• داروهای ضد اضطراب برای درمان اضطراب

بستری کردن بیمار

اگر علائم بیمار خیلی شدید و غیر قابل کنترل باشند، ممکن است موقتا او را در بیمارستان بستری کنند. همچنین اگر بیمار افکار شدید خودکشی در سر داشته یا اقدام به این کار کرده باشد و همچنین اگر بیمار در فکر آزار و صدمه به خود یا دیگران باشد، باید او را بستری کرد.

درمان جایگزین

اسیدهای چرب امگا3 ممکن است علائم خشم و افسردگی را در افراد مبتلا به BPD کاهش دهند. البته برای تایید مزایای اسیدهای چرب امگا3 در این زمینه، نیاز به تحقیق و مطالعات بیشتر وجود دارد.

عوارض احتمالی اختلال شخصیت مرزی

اختلال BPD، می تواند خطر اختلالات روانی دیگر از جمله موارد زیر را نیز در افراد افزایش دهد:

• افسردگی
• اختلالات اضطراب
• اختلالات خوردن
• اختلال دوقطبی
• سوء مصرف مواد

همچنین، علائم BPD می توانند خطر بروز مشکلات زیر را نیز در بیمار افزایش دهند:

• مشکلات کاری
• مشکلات در روابط میان فردی
• درگیر شدن در رابطه هایی که از فرد سوء استفاده می شود یا او از دیگران سوء استفاده می کند.
• بیماری های منتقله از راه تماس جنسی
• آسیب و صدمه زدن به خود
• خودکشی
• درگیر شدن در تصادفات خودرو و موتور سیکلت
• دعوا کردن و درگیری های فیزیکی با دیگران
• قربانی جنایات خشونت آمیز شدن

چشم انداز بیماری 

آینده این اختلال، در بیماران مختلف متفاوت است. فرد مبتلا ممکن است برای تمام عمر دچار چالش های مرتبط با این بیماری باشد، با افکار خودکشی یا رفتارهای خود آزارانه دست و پنجه نرم کند. دنبال کردن برنامه درمانی که پزشک برای این بیماران اتخاذ می کند، بسیار ضروری است. برنامه درمانی می تواند علائم این اختلال را تا حد قابل ملاحظه ای کاهش دهد و شرایط زندگی را برای بیمار، ایمن و تا حدی رضایت بخش سازد.

مرجع

https://www.healthline.com/health/borderline-personality-disorder#outlook