8 ویروسی که خطر سرطان را افزایش می دهند

ویروس چیست؟

ویروس ها، میکرب های بسیار ریز و عفونی هستند که به لحاظ فنی، انگل به حساب می آیند، زیرا برای رشد و تکثیر خود به یک سلول میزبان نیاز دارند. پس از ورود به بدن، ویروس از اجزای سلول میزبان برای تکمیل چرخه زندگی خود استفاده می کند.

برخی ویروس ها می توانند احتمال ابتلا به  سرطان را افزایش دهند که آنها را با عنوان ویروس آنکوژنیک (oncogenic) می شناسیم.

برخلاف سایر ویروس ها، مثل ویروس آنفلوآنزا که موجب یک عفونت حاد می شوند، اکثر ویروس های آنکوژنیک موجب عفونت های بلند مدت و مداوم هستند.

چنین برآورد می شود که ویروس ها در ایجاد سرطان ها، تقریباً 20 درصد نقش دارند. همچنین احتمال وجود ویروس های آنکوژنیک دیگر نیز می رود که محققان از آنها بی اطلاع اند.

ویروس اپشتین-بار (EBV)

EBV یا اپشتین-بار، نوعی ویروس هرپس (herpes) است. شما ممکن است با این نوع ویروس به این دلیل که عامل ایجاد مونونوکلئوز عفونی است و به نام مونو(mono) نیز می گویند، آشنا باشید.

انتقال ویروس اپشتین-بار، بیشتر از طریق بزاق دهان است. تماس با این ویروس ممکن است از طریق سرفه، عطسه، و تماس نزدیک مثل بوسیدن یا به اشتراک گذاشتن وسایل شخصی صورت گیرد.

این ویروس همچنین از طریق خون و مایع منی نیز می تواند منتقل شود، یعنی افراد می توانند از طریق رابطه جنسی، انتقال خون یا پیوند عضو نیز به ویروس اپشتین-بار مبتلا شوند.

بیشتر عفونت های این ویروس، در دوران کودکی اتفاق می افتند، با این وجود، تمام کسانی که در معرض این ویروس قرار می گیرند دارای علائم نمی باشند. زمانی که شما با این ویروس مواجه می شوید، ویروس برای تمام عمر در بدنتان باقی می ماند و در نهایت نیز آرام گرفته و خاموش می شود.

جهش هایی که توسط عفونت این ویروس در سلول ها اتفاق می افتند، ممکن است منجر به این سرطان های نادر شوند:

• لنفوم بورکیت (Burkitt’s lymphoma)
• سرطان نازوفارنکس (nasopharyngeal cancer)
• لنفوم هوچکین (Hodgkin’s lymphoma)
• سرطان معده (stomach cancer)

ویروس هپاتیت ب (HBV)

ویروس هپاتیت B، باعث هپاتیت ویروسی می شود. در حقیقت، هپاتیت نوعی التهاب در کبد است. بیشتر افراد مبتلا به ویروس هپاتیت B پس از یک عفونت حاد، بهبود می یابند. با این حال، بعضی از این افراد نیز به عفونت مزمن ویروس هپاتیت B مزمن (طولانی مدت) دچار می گردند.

این ویروس از طریق مایعات بدن مثل خون، مایع منی و ترشحات واژن انتقال می یابد.

شایع ترین راه های انتقال عفونت عبارتند از:

• رابطه جنسی محافظت نشده با فردی که مبتلا به ویروس است.
• استفاده از سرنگ مشترک  
• به اشتراک گذاشتن وسایل شخصی حاوی خون؛ مثل تیغ اصلاح یا مسواک
• انتقال ویروس به نوزاد به هنگام تولد، در صورتی که مادر مبتلا به هپاتیت Bباشد.

ابتلا به ویروس مزمن هپاتیت B، می تواند منجر به التهاب و آسیب دیدگی کبد  شود که یکی از عوامل خطر سرطان کبد محسوب می شود.

ویروس هپاتیت سی (HCV)

ویروس پاتیت C نیز مانند هپاتیت B، باعث هپاتیت ویروسی خواهد شد.

طبق گزارش انجمن سرطان آمریکا، ویروس هپاتیت C نسبت به ویروس هپاتیت   B  کمتر با علائم همراه است، اما احتمال تبدیل آن به یک عفونت مزمن بیشتر است. در نتیجه یاین امر، بسیاری از افراد ممکن است از ابتلا به عفونت ویروس هپاتیت C اطلاع نداشته باشند.

انتقال ویروس هپاتیت C  نیز مانند ویروس هپاتیت B صورت می گیرد. با این حال به نظر می رسد که انتقال ویروس هپاتیت C از طریق رابطه جنسی کمتر شایع باشد.

عفونت ویروس هپاتیت C مزمن نیز مانند ویروس هپاتیتB، می تواند به التهاب و آسیب های کبدی بلند مدت منجر گردد که این امر احتمال ابتلا به سرطان کبد را بالا می برد.

اچ. آی. وی یا ویروس نقص ایمنی انسانی (HIV)

ویروس اچ‌.آی.‌وی، نوعی رِترو ویروس است که می تواند منجر به بیماری ایدز گردد.  

ویروس HIV، سلول های سیستم ایمنی را که سلول های کمک کننده  T نام دارند، آلوده کرده و از بین می برد. با کاهش تعداد این سلول ها، سیستم ایمنی در مبارزه با عفونت ها دچار مشکل خواهد شد.

ویروس اچ آی وی، از طریق مایعات بدن از جمله خون، مایع منی و ترشحات واژن قابل سرایت و انتقال است.

برخی از راه های انتقال این ویروس عبارتند از:

• رابطه جنسی محافظت نشده با فرد مبتلا به ویروس
• استفاده از سرنگ مشترک  
• استفاده از وسایل شخصی مشترک که ممکن است حاوی خون باشند، مثل تیغ اصلاح و مسواک
• انتقال ویروس از مادر به فرزند حین تولد

مهم است که بدانید این ویروس خود به خود تبدیل به سرطان نخواهد شد. سیستم ایمنی نقش مهمی در مبارزه با عفونت ها و شناسایی و حمله به سلول های سرطانی دارد.

تضعیف سیستم ایمنی توسط عفونت ویروس اچ آی وی یا نقص ایمنی انسانی می تواند شانس ابتلا به سرطان هایی مثل سارکوم کاپوسی (Kaposi sarcoma)، لنفوم غیر هوچکین و سرطان دهانه رحم را بالا ببرد.

ویروس هرپس انسانی نوع 8 (HHV-8)

ممکن است دیده باشید که گاهی اوقات ویروس هرپس انسانی تیپ 8 را به ویروس هرپس مرتبط با سارکوم کاپوسی (KSHV) ارجاع می دهند.

عفونت با ویروس HHV-8، وضعیتی نادر است و چنین برآورد می شود که کمتر از ده درصد از مردم ایالات متحده آمریکا به این ویروس مبتلا می شوند.

ویروس HHV-8، بیشتر از طریق بزاق دهان منتقل می گردد، اما از طریق رابطه جنسی، پیوند عضو، و انتقال خون قابل سرایت است.

این ویروس می تواند باعث ایجاد نوعی نادری از سرطان ها با نام سارکوم کاپوسی (Kaposi sarcoma) شود که دیواره داخلی رگ های خونی و عروق لنفاوی را درگیر می کند.

ویروس HHV-8، ممکن است در سلول های این بافت ها یافت شود.

در حالت عادی، سیستم ایمنی ویروس را تحت کنترل می گیرد که در این شرایط بیشتر افراد مبتلا به عفونت هیچ نوع علائمی ندارند و یا به سارکوم کاپوسی مبتلا نمی شوند.

با این حال، افرادی که سیستم ایمنی ضعیف تری دارند مثل مبتلایان به ویروس اچ آی وی، بیشتر در معرض خطر ابتلا به سارکوم کاپوسی هستند.

دلیل این امر آن است که سیستم ایمنی این عده، ممکن است قادر به کنترل ویروس هرپس انسانی نوع 8 نباشد.

ویروس پاپیلومای انسانی یا اچ. پی. وی (HPV)

بنا به گزارش موسسه ملی سرطان آمریکا، بیش از 200 نوع ویروس اچ پی وی وجود دارد. برخی از این انواع باعث ایجاد تبخال یا زگیل روی پوست می شوند، در حالی که انواع دیگر این ویروس ممکن است زگیل ها و ضایعاتی در ناحیه تناسلی، گلو، یا مقعد ایجاد کنند. گاهی هخ ممکن است ویروس اچ. پی. وی هیچ علاومت خاصی نداشته باشد.

بسیاری از انواع این ویروس از طریق تماس پوست با پوست طی رابطه جنسی منتقل می شوند (آمیزش واژینال، مقعدی یا دهانی).

از آنجا که سرایت این ویروس معمولا از طریق تماس پوستی است، با استفاده از لوازم محافظتی مثل کاندوم، می توان احتمال انتقال ویروس را کاهش داد، اما راهی برای پیشگیری از آن به طور کامل وجود ندارد.

بسیاری از افراد مبتلا به عفونت ویروس اچ پی وی، در نهایت به بهبودی کامل می رسند. اما در برخی نیز، عفونت طولانی مدت این ویروس ممکن است به تغییرات سلولی بیانجامد که در این صورت به چندین نوع سرطان زیر منجر می گردد.

• سرطان سرویکس (دهانه رحم)
• سرطان واژن
• آلت تناسلی مردانه
• مقعد
• قسمت دهانی حلق

سویه ها یا گونه هایی از ویروس اچ. پی. وی که را باعث ایجاد سرطان می شوند، سویه های پر خطر می نامند. این ویروس دارای چهارده سویه پر خطر است. اگرچه دو سویه HPV16 و HPV18، مسئول بیشتر موارد سرطانی می باشند.

ویروس تی-لنفوتروفیک انسانی (HTLV)

ویروس تی-لنفوتروفیک انسانی نیز مانند اچ. آی.وی، نوعی رترو ویروس است. این نوع ویروس، در مناطقی مثل ژاپن، کارائیب، آفریقا، خاورمیانه و آمریکای جنوبی شایع تر است.

ویروس تی-لنفوتروفیک انسانی از طریق خون انتقال می یابد. راه های بالقوه انتقال این ویروس عبارتند از:

• رابطه جنسی محافظت نشده
• زایمان
• شیردهی
• استفاده از سرنگ های مشترک
• انتقال خون

بخشی از چرخه زندگی ویروس تی-لنفوتروفیک انسانی به عنوان یک رترو ویروس، شامل ادغام ژن های ویروسی در ژن های سلول میزبان می شود. این امر می تواند بر چگونگی رشد سلول یا بیان ژن های آن تاثیرگذار باشد و به طور بالقوه امکان تبدیل به سرطان را دارد.

بسیاری از افراد مبتلا به عفونت های ویروس تی-لنفوتروفیک انسانی هیچ نوع علائمی ندارند. با این حال، عفونت ویروس تی-لنفوتروفیک انسانی با نوعی سرطان مهاجم به نام لوسمی یا لنفوم حاد سلول تی (ATL) در ارتباط است.

طبق بررسی های صورت گرفته، دو تا پنج درصد  از افراد مبتلا به این ویروس به ATL مبتلا می شوند.

پولیوما ویروس سلول مرکل(MCV)

پولیوما ویروس سلول مرکل (Merkel cell polyomavirus)، از جمله ویروس هایی است که به تازگی کشف شده اند. کثر افراد در دوران کودکی در معرض این ویروس قرار می گیرند و هیچ علائمی هم ندارند.

روش انتقال پولیوما ویروس سلول مرکل نامشخص است، اگرچه کارشناسان بر این گمان هستند که احتمالا عامل اصلی ابتلا به این ویروس، تماس پوست با پوست و تماس با اشیا یا سطوح آلوده است.

این ویروس، ابتدا در نمونه های سلولی از نوعی سرطان به نام کارسینوم سلول مرکل، نوع نادری از سرطان پوست، یافت شد. در حال حاضر، باور بر این است که پولیوما ویروس سلول مرکل دلیل تقریبا تمام موارد کارسینوم سلول مرکل است.

ویروس ها چگونه می توانند باعث ایجاد سرطان شوند؟

ویروس های آنکوژنیک از طریق مکانیزم های مختلفی از جمله موارد زیر ممکن است باعث سرطان شوند:

• ایجاد تغییر در ژن های سلولی، از طریق جهش یا تغییر نحوه بیان ژن ها
• سرکوب سیستم ایمنی یا ایجاد اختلال در آن
• ایجاد التهاب طولانی مدت

تئجه به این نکته حائز اهمیت است که تمام عفونت های ویروسی به سرطان منجر نمی شوند. عوامل مختلفی وجود دارند که می توانند بر ایجاد سرطان به وسیله یک ویروس آنکوژنیک تاثیر بگذارند؛ مثل میزان سلامت سیستم ایمنی، ژنتیک و محیط زیست.

سرطان نیز یک بیماری پیچیده است که عوامل مختلفی در ایجاد آن تاثیرگذار هستند. بنابراین، نمی توان به طور دقیق گفت که آیا یک ویروس به صورت مستقیم باعث سرطان شده یا نه و بهتر است ویروس ها را به عنوان یکی از عوامل دخیل در ابتلا به سرطان در نظر داشته باشید.

توصیه های پیشگیرانه

موارد مختلفی را می توانید برای کاهش خطر قرار گرفتن در معرض ویروس آنکوژنیک مد نظر قرار دهید.

واکسن ها

شما می توانید با دریافت واکسن از دو ویروس آنکوژنیک پرهیز کنید:

واکسن هپاتیت B برای تمام نوزادان، کودکان و نوجوانان توصیه شده است. همچنین، دریافت این واکسن برای بزرگسالانی که ممکن است در معرض خطر عفونت ویروس هپاتیت B قرار داشته باشند، توصیه شده است.

واکسن Gardasil 9 در برابر 9 نوع از ویروس پاپیلومای انسانی از جمله هفت ویروس پر خطر  از انسان محافظت می کند. این واکسن برای کودکان  11 تا 12 ساله یا بزرگسالان تا سن 26 سال توصیه شده است.

نکات دیگر

علاوه بر انجام واکسیناسیون، شما می توانید نکات دیگری از جمله موارد زیر را نیز برای کمک به پیشگیری از عفونت های ویروسی مد نظر داشته باشید:

• شستشوی مکرر دست ها به ویژه پیش از غذا خوردن، پس از استفاده از توالت و پیش از لمس صورت، دهان یا بینی
• پرهیز از به اشتراک گذاشتن لوازم شخصی حاوی بزاق یا خون، از جمله لیوان ها، مسواک و تیغ اصلاح
• استفاده از لوازم محافظتی مثل کاندوم حین رابطه جنسی
• غربالگری های منظم برای ویروس اچ پی وی
• بررسی های منظم برای ویروس هپاتیت C و ویروس اچ آی وی (بیماری ایدز)
• عدم استفاده از سرنگ های مشترک
• اطمینان از استفاده از سوزن های استریل و جدید برای انجام خالکوب، تاتو  یا انواع پیرسینگ

مرجع

8 Viruses That Can Increase Your Cancer Risk