بیماری های شاخص در زنان و روش های درمان آن

بیماری های مختلف در زنان می توانند علائم مشابه داشته باشند، برای مثال خانم هایی که سندروم تخمدان پلی کیستیک ( PCOS ) دارند، ممکن است علائمی مانند خون ریزی های قاعدگی نامنظم و سنگین، لکه بینی و خون ریزی بعد از مقاربت ( PCB ) بشوند اما این علائم در خانم هایی که فیبروم های ساب موکوزال ( قرار گرفته در زیر لایه مخاطی رحم ) دارند هم دیده می شود 

تشخیص دقیق بیماری و علت آن در گرفتن بهترین درمان اهمیت دارد و همین طور درمان بسیاری از این بیماری ها در مسئله باروری خانم ها مؤثر است 

در این مطلب به خون زیری های غیر طبیعی، دردهای لگنی و علائم ادراری پرداخته و درباره علل آن ها، درمان و مدیریت بیماری اطلاعات داده می شود 

خون ریزی های غیر طبیعی :

در هر مرحله از زمان باروری خانم ها و حتی بعد از آن خون ریزی های غیر طبیعی از علائم شایع هستند 

علائم خون ریزی های غیر طبیعی شامل موارد زیر می شوند :

• تفاوت در طول مدت و مقدار خون ریزی قاعدگی 
• خون ریزی های بین سیکلی ( IMB ) 
• خون ریزی بعد از مقاربت 
• خون ریزی های پس از یائسگی (  PMB ) یک سال بعد از متوقف شدن قاعدگی ، که شامل خون ریزی هایی که خانم های تحت درمان هورمون هستند نیز می شود 

این علائم به تنهایی یا در ترکیب با سایر علامت ها ممکن است اتفاق بیوفتند و ممکن است علائم فشاری و درد هم به خون ریزی اضافه شود 

گرفتن تاریخچه خون ریزی های غیر طبیعی:

در ابتدا یک تاریخچه و شرح حال دقیق از بیمار باید گرفته شود که شامل موارد زیر می باشد :

• طول مدت سیکل از اولین روز شروع خون ریزی در یک سیکل تا شروع خون ریزی در سیکل بعدی 
• میزان روزانه از دست دادن خون که با تعداد پد های بهداشتی یا تامپون هایی که در طول روز تعویض می شوند، وجود لخته خون، شدت خون ریزی و توانایی در خروج از خانه در زمان پریودی ( در بعضی افراد میزان خون ریزی به حدی زیاد است که دچار ضعف می شوند و نیاز به استراحت بیشتری در خانه دارند ) اندازه گیری می شود
• هر نوع تغییرات هورمونی در طی ماه 
• خون ریزی های بین سیکلی : مقدار الگوی خون ریزی، زمان و این که آیا هر ماه تکرار می شود 
• خون ریزی های بعد از مقاربت : مقدار، مدت، تعداد دفعات تکرار، زمان و این که آیا هر بار بعد از مقاربت ایجاد می شود 
• استفاده از هر روش جلوگیری هورمونی مثل قرص ها یا آمپول های جلوگیری 
• زمان آخرین بررسی دهانه رحم ( پاپ اسمیر ) و نتیجه آن 
• سابقه ابتلا یا ابتلا کنونی به عفونت های منتقله از طریق رایطه جنسی و وجود هر گونه ترشح 
• سابقه هر عمل جراحی ژنیکولوژی 

معاینات برای خون ریزی های غیر طبیعی :

درست به اندازه یک شرح حال دقیق گذاشتن اسپکولوم ( وسیله ای برای معاینه ناحیه تناسلی در خانم ها ) و معاینه دقیق مهم هستند، معاینه با اسپکولوم دست رسی به سرویکس ( دهانه رحم ) را راحت تر می کند و تشخیص پولیپ های سرویکس، خراشیدگی ها و سرطان ها آسان می شود، همچنین با انجام این معاینه ممکن است توده هایی که وجود فیبروم ها را تایید می کنند تشخیص داده شوند 

بررسی های مربوط به خون ریزی های غیر طبیعی :

یک آزمایش کامل خون در هر خانم با خون ریزی های شدید قاعدگی، همزمان با هر درمان پیشنهادی برای این خون ریزی ها باید انجام شود. برای بررسی کم خونی احتمالی در خانم هایی که خون ریزی شدیدی دارند، نیازی به اندازه گیری فریتین سرم به صورت روتین نیست. اگر خانمی دچار خون ریزی های نامنظم و مشکوک به مشکلات هورمونی است، تست هایی از جمله : هورمون محرک تیروئید ( TSH )  برای بررسی خون ریزی های شدید در نبود یک بیماری جدی و زمانی که سایر علامت های بیماری تیروئیدی دیده می شوند، هورمون محرک فولیکول ها ( FSH )، هورمون لوتنیزه کننده ( LH ) و استرادیول اندازه گرفته می شوند.

 از اندازه گیری استرادیول و FSH سرم نباید برای بررسی منوپاز ( یائسگی ) در زنانی که قرص های جلوگیری با ترکیب استروژن و پروژسترون یا پروژسترون با دوز بالا مصرف می کنند استفاده کرد

 استفاده از FSH  برای بررسی منوپاز در شرایط زیر انجام می شود :

• زنان بین 40 تا 45 سال با علائم منوپاز از جمله تغییر در سیکل قاعدگی 
• زنان زیر 40 سال که مشکوک به منوپاز هستند 

بر طبق آخرین دستورالعمل های جهانی ، هیستروسکوپی ( پروسه ای که طی آن از یک دوربین مانند آندوسکوپی که از طریق واژن وارد بدن می شود، حفره رحم به طور کامل بررسی می شود ) به عنوان خط اول بررسی خون ریزی ها و سونوگرافی به عنوان خط اول تشخیصی برای سایر مشکلات مثل فیبروم ها و وجود درد، در نظر گرفته می شوند. هیستروسکوپی همچنین می تواند وجود پاتولوژی هایی مثل فیبروم ها و کیست های تخمدانی را با دقت بیشتری نسبت به سونوگرافی تشخیص دهد 

با توجه به سن و مشکل اصلی بیمار، هیستروسکوپی، بیوپسی ( نمونه برداری ) و درمان جهت بررسی پاتولوژی های داخل حفره رحم و کولپوسکوپی برای بررسی مشکلات سرویکس انجام می شود 

ممکن است علائمی مشابه با علل متفاوت در فرد ایجاد شوند، برای مثال خانم هایی با سندرم تخمدان پلی کیستیک ( PCOS ) خون ریزی های نامنظم، شدید با لکه بینی و خون ریزی بعد از مقاربت (  PCB ) را تجربه می کنند اما این علائم در زنان با مشکل فیبروم های ساب موکوزال هم وجود دارند 

علت، علائم و درمان خون ریزی های غیر طبیعی:

در زیر به علت خون ریزی های شدید قاعدگی ( HMB )، PCB و خون ریزی بین سیکل ( IMB )، علائم و درمان هرکدام اشاره شده است .

HMB :

• فیبروم های داخل حفره رحم یا ساب موکوزال : علامت رایج شامل خون ریزی های شدید، لکه بینی، IMB و PCB هستند، جهت درمان از رزکشن ( کندن تکه ای از بافت یا همه بافت ) از طریق هیستروسکوپی استفاده می شود 
• پولیپ های اندومتر ( بخش داخلی رحم ) : علامت رایج شامل HMB، PCB و IMB هستند، جهت درمان مانند فیبروم ها از رزکشن از طریق هیستروسکوپی استفاده می شود 
• آدنومیوز ( رشد بافت آندومتر رحم به داخل ماهیچه های آن ) : علامت رایج شامل درد و HMB است، جهت درمان از داروهای هورمونی، ترانزامیک اسید، مفنامیک اسید و آمبولیزاسیون استفاده می شود 
• PCOS( سندروم تخمدان پلی کیستیک ) : علامت های رایج شامل HMB ، لکه بینی نامنظم یا خون ریزی های بی وقفه می باشند، برای درمان با توجه به نیاز بیمار عمل می کنیم، استفاده از هورمون ها برای کنترل سیکل در صورت عدم تمایل بیمار به بارداری توصیه می شوند 
• هایپرپلازی ( افزایش بافت رحم ) : علامت ها شامل HMB، خون ریزی نامنظم و گاهی بدون وقفه می باشد و جهت درمان از پروژسترون ها می شود استفاده کرد 
• اندومتریت ( وجود عفونت در داخلی ترین لایه رحم ) : علائم شامل HMB، خون ریزی های نامنظم و بدون وقفه است، برای درمان از آنتی بیوتیک های مناسب استفاده می شود 
• سرطان ها : علائم شامل HMB، IMB، PCB و داشتن ترشحات است، برای درمان بیمار  باید به متخصص سرطان شناسی زنان جهت عمل هیسترکتومی ( برداشتن رحم ) ارجاع داده شود 
• بدون علت خاص : علامت هایی مثل HMB ، IMB و PCB ممکن است دیده شوند و برای درمان آن ها از ترانزامیک اسید، داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی مثل مفنامیک اسید و ... استفاده می شود 

PCB :

• پولیپ های سرویکس : علائم شامل IMB و PCB می شوند و برای درمان باید پولیپ ها برداشته شوند 
• بیرون زدگی های سرویکس : علائمی مانند پولیپ ها دارد و با روش انعقاد سرد درمان می شود 
• عفونت های منتقل شونده از راه جنسی : علامت ها : IMB و PCB و درمان عفونت ها طبق دستورالعمل های جهانی جهت رفع این مورد نیاز است 
• آتروفی واژن ( از بین رفتن و خشکی بافت طبیعی واژن به علت تغییرات هورمونی ) : علامت ها شامل خون ریزی بعد از منوپاز و درد هنگام رابطه جنسی است و از استروژن های موضعی واژینال برای درمان استفاده می شود 
• پولیپ های اندومتر : علامت : IMB و PCB هستند و درمان برداشتن پولیپ می باشد 
• سرطان سرویکس : علائم IMB و PCB هستند و برای درمان باید به متخصص سرطان شناسی مراجعه کرد 

IMB :

• پولیپ های سرویکس و اندومتر : علامت ها شامل IMB و PCB  هستند و درمان با برداشتن آن ها انجام می شود 
• فیبروم های ساب موکوزال : با علائم IMB ، PCB و HMB مشخص می شوند و برای درمان از رزکشن با هیستروسکوپی استفاده می شود 
• سرطان سرویکس و اندومتر : علائم شامل IMB، PCB، HMB و خون ریزی های بعد از یائسگی می باشند و برای درمان به متخصص سرطان شناس ارجاع داده می شوند 

درد های لگنی :

علاوه بر علل ژنیکولوژی دردهای لگنی، روده ها، مثانه و دردهای اسکلتی عضلانی هم باید در نظر گرفته شوند 

شرح حال درد های لگنی : 

قدم اول بررسی این نکته است که آیا درد به سیکل قاعدگی مرتبط است یا خیر، در زیر به سوال  هایی اشاره شده که در شرح حال گیری به پزشک کمک می کنند :

• منشا درد کجاست ؟
• هر چند وقت یکبار درد ایجاد می شود و عوامل دخیل در آن چیست ؟
• آیا ارتباطی با پریود ها دارد ؟
• آیا ارتباطی با رابطه جنسی دارد ؟
• آیا هنگام دفع ادرار یا مدفوع درد تغییر می کند ؟ یا مشکلی در دفع هرکدام وجود دارد ؟
• چه چیزهایی به کمتر شدن درد کمک می کنند ؟
• چه جیزهایی شدت درد را زیاد می کنند ؟

معاینات و بررسی های درد های لگنی :

معاینه واژینال و لگن، سونوگرافی، MRI  و در بعضی موارد لاپاراسکوپی تشخیصی برای فهمیدن علت دردهای لگنی انجام می شوند 

علل، علائم و درمان های درد های لگنی : 

یکی از معمول ترین علل درد های لگنی در خانم ها، اندومتریوز ( لانه کردن بافت اندومتر رحم در نقاط مختلف بدن مثلا تخمدان ها )  می باشد که معمولا قبل و بلافاصله بعد از پریود ها یا رابطه جنسی ایجاد درد می کند، بعضی از خانم ها هم درد های غیر مربوط به سیکل قاعدگی را تجربه می کنند

به طور متوسط از شروع علائم تا رسیدن به تشخیص حدود 7 سال طول می کشد، همچنین ممکن است هنگام دفع ادرار یا مدفوع هم درد داشته باشند، خانم هایی که دچار آسیت ( تجمع مایع در شکم ) و یا توده های شکمی یا لگنی می شوند که به صورت قطعی مشخص شده فیبروم های رحمی نیستند، باید با صورت اورژانسی برای بررسی سرطان تخمدان ارجاع داده شوند در صورتی که در سن 50 سال و بالا تر هرکدام از علائم زیر دیده شد ارجاع سریع لازم است :

• اتساع شکمی به هر دلیل مثلا آسیت یا وجود توده 
• احساس پر بودن و از دست دادن اشتها 
• درد های شکمی یا لگنی 
• افزایش تکرر یا اورجنسی ( به حالتی گفته می شود که فرد بعد از زمان شروع احساس دفع ادرار نتواند خود را به دستشویی برساند ) ادرار 

در زیر به علل درد های لگنی، علائم و درمان آن ها اشاره می کنیم :

• اندومتریوز : علامت آن شامل درد لگن که قبل و بلافاصله بعد  از پریود بدتر می شود، درد شدید هنگام رابطه جنسی و نازایی می شود، برای درمان از لاپاراسکوپی و برداشتن ضایعات و روش های پیشگیری هورمونی استفاده می شود
• فیبروئید : علائم شامل احساس درد و فشار که در صورت پیچ خوردگی فیبروم های پایه دار درد بسیار شدیدی به وجود می آید می شود، برای درمان از روش های جراحی، پیشگیری های هورمونی یا اولیپریستال استات 5 میلی گرمی استفاده می شود
• کیست های تخمدان : علامت آن ها دردهای یک طرفه یا دو طرفه که ممکن اسن در صورت پارگی کیست ها و پخش شدن در حفره لگنی درد حاد ایجاد کنند یا در صورت پیچ خوردگی کیست با استفراغ همراهی دارند، می باشد، درمان این موارد دارویی یا درمان جراحی می باشد
• پرولاپس : علامت ها شامل درد کمر، احساس توده و فشار در واژن می باشند، درمان عبارت است از ورزش های تقویت عضلات کف لگن، استفاده از پساری و یا جراحی 
• عفونت های لگن : علائم شامل ترشح واژینال، درد شکمی گسترده و در صورت حاد بودن بیرون زدگی سرویکس، می شود، برای درمان از آنتی بیوتیک ها استفاده می شود 
• چسبندگی های لگن : دردهایی که معمولا بعد از عفونت یا اعمال جراحی ایجاد می شوند و فیکس بودن لگن در معاینه ها از علائم این مورد هستند که برای درمان از مسکن و روش های جراحی کمک گرفته می شود ( احتمال تشکیل مجدد چسبندگی ها وجود دارد )
• IUD( وسیله ای برای پیشگیری از بارداری که داخل رحم تعبیه می شود ) درست جایگذاری نشده : علامت آن درد و خون ریزی که احتمالا با رابطه جنسی بیشتر می شود و جهت درمان این درد باید وسیله را مجددا جایگذاری کرد 
• علل غیر ژنیکولوژی : علائم شامل دردهای ژنرال که با سیکل پریودی ربطی ندارند و به جاهای مختلف تیر می کشند، برای درمان این موارد به کلینیک های درد، متخصص گوارش یا اورولوژیست ارجاع داده می شوند 

علائم ادراری :

بسیاری از خانم ها در طول زندگی خود ممکن است دچار علائم ادراری شدید یا خفیف شوند، این علائم شامل احساس درد هنگام دفع ادرار ، اشکال در شروع جریان ادرار، تکرر ادرار یا مشکلات نگه داشتن ادرار مانند بی اختیاری استرسی می شوند 

شرح حال ، معاینات و بررسی ها علائم ادراری :

بعد از گرفتن شرح حال دقیق از شکایت اصلی بیمار، معاینات و سایر بررسی ها انجام می شوند که شامل موارد زیر هستند :

• معاینه کامل شکم 
• معاینه واژینال با اسپکولوم Sims برای بررسی وجود پرولاپس 
• تست ادرار برای بررسی عفونت ها 
• سونوگرافی جهت یافتن هر توده احتمالی در شکم 
• بررسی دقیق مثانه 
• در صورت وجود اندیکاسیون ، انجام تست های اورودینامیک 

علل علائم ادراری  :

معمولا پرولاپس قدامی شایع ترین علت به وجود آمدن علائم ادراری می باشد سایر علت ها از عفونت های ساده که به راحتی درمان می شوند تا اثرات فشاری فیبروم ها و مشکلات مثانه طبقه بندی می شوند 

درمان علائم ادراری :

درمان علائم ادراری به علت به وجود آمدن آن ها بستگی دارد، برای مثال یک عفونت با آنتی بیوتیک ها درمان می شود در حالی که پرولاپس با ورزش های کف لگن، ساپورت هایی مثل پساری های حلقوی و جراحی رفع می شود، اگر علت علائم به توده ای مثل فیبروم ها مربوط باشد، درمان رزکشن جراحی یا آمبولیزه کردن ( بستن ) رگی که به آن توده خون رسانی می کند هست 

جمع بندی :

زمانی که خانمی دچار مشکلات ژنیکولوژی می شود، نکته مهمی که باید به خاطر داشته باشیم این است که علت های زیادی برای علامت ایجاد شده وجود دارد، پیدا کردن علت اصلی به درمان صحیح و از بین رفتن علائم کمک می کند