راهکارهایی برای کاهش ترس از غریبه ها در کودکان

اضطراب در برخورد با افراد غریبه ها:

زمانی که نوزاد تازه متولد می شود، تا زمانی که سیر باشد، دمای بدنش متعادل باشد و احساس راحتی کند از این که از یک آغوش به آغوش فرد دیگر برود خوشحال است. به محض این که سن نوزاد کمی بالا برود این که در مواجهه با افراد غریبه احساس اضطراب داشته باشند طبیعی است

طبیعتا، این که کودکی که طی چند ماه ابتدای تولد خوش خلق بوده در حال حاضر به کودکی وابسته به والدین و حساس در مواجهه با یک پرستار جدید یا یک غریبه تبدیل شده است، ممکن است برای والدین موقعیت ترسناکی را ایجاد کند. اما باید به این نکته توجه کرد که این رفتار کودک در روند تکامل طبیعی است

اضطراب در برخورد با غریبه ها چیست؟

این اضطراب عبارت است از آشفتگی که کودک در برخورد با افراد غریبه دارد یا زمانی که توسط فرد ناشناس تحت پرستاری قرار می گیرد تجربه می کند. همان طور که گفته شد یکی از مراحل طبیعی تکامل می باشد و معمولا اوایل 6 ماهگی تا 8 ماهگی آغاز می شود و بین 12 تا 15 ماهگی به اوج خود می رسد و بعد از آن به تدریج با بالا رفتن سن کودک و پیشرفت پروسه تکامل، کاهش می یابد. شروع اضطراب و ترس از غریبه ها همزمان با شروع فرایند نظم و ساماندهی در مغز کودک می باشد. حول و هوش شروع این حس کودک متوجه می شود رابطه ای که با افرادی که بیشتر وقت خود را با آن ها می گذراند ( که معمولا والدین هستند) با رابطه ای که با افراد غریبه و یا افرادی که شناخت زیادی از آن ها ندارد، متفاوت است. به محض درک کردن این مورد کودک در هر جایی که قرار بگیرد به دنبال فرد آشنا می گردد و از افراد غریبه و ناآشنا دوری می کند

اضطراب و ترس از افراد غریبه در مقابل اضطراب جدایی: ترس از غریبه ها و اضطراب جدایی تقریبا در یک زمان  در کودک پدیدار می شوند و نقطه عطفی در روند تکامل کودک می باشند. ترس از غریبه ها به احساس ناخوشایندی که کودک هنگام قرار گرفتن در بین افراد جدید تجربه می کند گفته می شود در حالی که اضطراب جدایی زمانی اتفاق می افتد که کودک تنها مانده است یا از والدین یا مراقبین خود جدا شده است. اگر کودک در حضور فرد آشنا مثلا پدربزرگ یا مادربزرگ و یا پرستار خود دچار آشفتگی و اضطراب شود، اضطراب جدایی از والدین را تجربه می کند نه ترس از غریبه ها و اگر در برخورد با افراد غریبه و جدید دچار آشفتگی شد، احتمالا اضطراب در برخورد با غریبه ها را تجربه می کند

در چه مواردی باید نگران رفتار کودکان باشیم؟

اضطراب و ترس از افراد غریبه طبیعی است اما شدت و مدت احساس درماندگی که هر کودک تجربه می کند و همین طور حالتی که این احساسات خود را نشان می دهند، ممکن است از یک کودک به کودکدیگر متفاوت باشد. بعضی از کودکان احساس نا امنی خود را با رها نکردن آغوش والدین نشان می دهند. می توانند بسیار آرام و ساکت باشند و تا زمانی که فرد غریبه در اطراف آن ها باشد یا تا زمانی که با محیط احساس راحت تری داشته باشند، حس ترس و نا امنی در حالات چهره آن ها باقی می ماند. کودکان دیگر ممکن است احساس اضطراب خود را واضح تر نشان بدهند: مثلا با پنهان کردن صورت در سینه مادر و یا پناه بردن به آغوش والدین. کودکان بزرگتر که می توانند حرف بزنند و راه بروند، می توانند پشت سر والدین پنهان شوند

نظر متخصصان در خصوص ترس از غریبه ها در کودکان چیست؟

یک مطالعه که در سال 2017 انجام شده بود نشان داد کودکانی که این احساس را بین سن 6 تا 36 ماهگی تجربه می کنند، با احتمال بیشتری تا حدود 8 سالگی این اضطراب را همراه خود دارند

مطالعه دیگری که در سال 2013روی دوقلو ها انجام شد نشان داد که سطح احساس اضطراب و ترس در برابر غریبه ها، ارتباط بالایی با رفتار مادر دارد. محققان متوجه شده اند مادری که سطح استرس بالایی دارد این اضطراب را به فرزند خود از طریق ژنتیک و رفتار منتقل می کند. همچنین مطالعه دیگری نشان داده که در بعضی موارد رفتار و عکس العمل های پدر حتی بیشتر از مادر روی این حس کودک تاثیر می گذارد

تمام این موارد به چه معناست؟ آیا تمام کودکانی که ترس از غریبه ها را در شیرخوارگی تجربه می کنند در دوران مدرسه هم این مشکلات را دارند؟ آیا والدینی که اختلالات اضطرابی دارند این اختلال را به کودکان خود منتقل می کنند؟ ضرورتا این اتفاق نخواهد افتاد و فاکتور های زیادی در رشد اجتماعی، احساسی و تکاملی کودکان مؤثر است. زمانی که نمی توانید از ایجاد این حس در کودک خود پیشگیری کنیدمخصوصا در روند طبیعی تکامل، باید با راه کار های برخورد با این احساسات آشنا باشید

کنترل اضطراب و ترس از غریبه ها:

در حالی که این احساس کاملا در کودکان طبیعی است، راه کار های زیادی برای کمک به گذراندن این مرحله با اهمیت دادن و توجه کردن به کودک، ایجاد حس همدلی و مهربانی و... وجود دارد

• در نظر داشته باشید که هر کودک با دیگری متفاوت است. هر بچه با افراد جدید با روش و سرعت مختص خودشان کنار می آیند. زمانی که والدین متوجه شوند که احساس تردید کودکشان در برخورد با افراد غریبه طبیعی می باشد، با خیالی آسوده زمان بیشتری را صرف کمک کردن به فرزند خود جهت گذراندن این برهه احساسی می کنند
• راه کار های کاردبردی تری را جهت کمک به کودک برای ملاقات افراد جدید انجام دهید. این روش شامل به تدریج معرفی کردن افراد جدید به کودک به جای ملاقات های ناگهانی می باشد. برای مثال قصد دارید یک پرستار کودک جدید داشته باشید، بهتر است چند روز ابتدایی پرستار همراه با والدین با کودک وقت بگذراند و بعد از آن می توانید کودک را با پرستارش تنها بگذارید. اجازه دهید پرستار با کودک در حضور شما وقت بگذراند و با کودک بازی هایی انجام دهد تا احساس صمیمیت بیشتری بین آن ها ایجاد شود. اگر والدین هم به نظر مشتاق برسند، حس اعتماد به پرستار در کودک هم به وجود می آید
• حتی برای نزدیکان خود هم  یک روش تدریجی جهت نزدیک شدن به کودکتان در نظر داشته باشید. ممکن است افرادی که کودک با آن ها احساس راحتی می کرده، مثلا پدربزرگ، مادربزرگ یا خاله ها و عمو ها و یا حتی دوستان خانوادگی، به صورت ناگهانی به یک منبع استرس تبدیل شوند که مخصوصا در مورد رفتار کودک با پدربزرگ یا مادربزرگش تبدیل به معضل می شود اما این رفتار هم در روند تکامل طبیعی تلقی می شود. در این مورد باید به صورت تدریجی با کودک برخورد داشت تا زمان لازم جهت شناخت در اختیار داشته باشد
• در صورتی که کودک در حال تجربه کردن این احساسات آزار دهنده می باشد او را حمایت کنید. متخصصان توصیه می کنند نباید به احساسات کودک بی توجهی شود یا به آن ها برای تغییر رفتار فشار آورد. تحت فشار قرار دادن کودک برای برخورد با فرد غریبه قبل از این که خودش احساس آمادگی داشته باشد، می تواند احساس اضطراب را افزایش دهد و ملاقات های آینده را حتی به موقعیت استرس آور بدتری تبدیل کند
• آرامش و دید مثبت خود را حفظ کنید. زمانی که کودک برای تنها بودن با یک پرستار تازه یا معرفی شدن به فرد جدید احساس آشفتگی می کند، با حفظ آرامش خود و صحبت کردن با تون صدای آسوده کودک خود را آرام کنید. می توانید کودک را در آغوش بگیرید و ببوسید یا شعر مورد علاقه او را بخوانید تا زمانی که با شرایط کنار بیاید و احساس آرامش کند و به این طریق این مرحله را پشت سر بگذارد
• توقعات دیگران از کودک خود را کنترل کنید. همان طور که گفته شد اکراه کودک از در آغوش گرفته شدن توسط افراد آشنا مثل پدربزرگ یا مادر بزرگ هم طبیعی است اما این واکنش می تواند برای پدربزرگ ها و مادربزرگ ها ناراحت کننده و غیر قابل درک و انتظار باشد. والدین باید این موقعیت های پیش آمدده را مدیریت کنند و به تدریج زمینه نزدیک شدن به کودک را فراهم نمایند
• به افرادی که غریبه محسوب می شوند مثلا دوست های خانوادگی، کارهایی که برای کودک خوشایند است را گوش زد کنید. توصیه کنید که به آرامی و با لحن و تون صدای پایین و نرم با کودک صحبت کنند یا اسباب بازی که مورد علاقه وی می باشد را برای شروع ارتباط به کودک بدهند و اجازه بدهند که کودک احساس آرامش و راحتی داشته باشد. این نکته بسیار مهم است: قبل از تلاش برای در آغوش گرفتن باید زمان و وقت زیادی را به کودک اختصاص بدهند
• سعی کنید در هر ملاقات یک فرد جدید را به کودک معرفی کنید و از ملاقات های گروهی افراد غریبه پرهیز کنید. با بالا رفتن احساس اعتماد کودک می توان دو یا چند نفر را به کودک معرفی کرد. در این زمان کودک خود را تنها نگذارید و این اطمینان را به او بدهید که قرار نیست با غریبه ها تنها گذاشته شوند
• برای کودکان کمی بزرگتر توضیح دهید که فرد جدید چه کسی است و چه اتفاقی در حال رخ دادن می باشد. برای مثال توضیح دهید که پرستار جدید برای شما قابل اعتماد است و همین طور توضیح دهید که چه زمانی پیش کودک باز می گردید
• کودک خود را مرتب با افراد جدید آشنا کنید. هرچه کودک با افراد بیشتری آشنا شود و بفهمد که این افراد خطری ندارند، میزان اضطراب او بیشتر کاهش می یابد

ترس از غریبه ها در کودکان بالاتر از 2 سال:

در بیشتر کودکان اضطراب و ترس از غریبه ها تا سن 2 سالگی از بین می رود اما در کودکان با سن بالاتر هم وجود این ترس غیر عادی نیست. یک راه برای کاهش این حس در کودکان، افزایش استقلال کودک است. هرچه بیشتر احساس استقلال در کودک وجود داشته باشد احتمال این که در برخورد با چهره های جدید اعتماد بنفس بیشتری داشته باشند بیشتر است:

• به کودک خود اجازه بدهید کارهایش را خودش انجام دهد، مثلا غذا خوردن و یا بازی کردن با اسباب بازی ها و اکتشاف در زمین بازی به تنهایی
• تجربه های جدیدی برای کودک خود رقم بزنید و آن ها را با چهره های جدید آشنا کنید. با گذشت زمان آن ها متوجه می شوند که قرار نیست اتفاق بدی رخ بدهد
• سعی کنید در رفع مشکلات کودک عجله نکنید و به کودک این شانس را بدهید که برای حل مشکل خود راه حل پیدا کند
• کودک را تشویق کنید تا در کارهای مربوط به خانواده دخیل باشد: مثلا در سوپرمارکت وسایل را در چرخ دستی قرار بدهد یا صندلی ها را مرتب کند

دوره آشنایی با غریبه ها می تواند هم برای کودکو هم برای والدین به یک چالش تبدیل شود. زمانی که کودک دچار احساسات ترسناک می باشد والدین هم از بی قراری و استرس های او آشفته خواهند شد. با این وجود یک پروسه کاملا طبیعی است و با رفتار مناسب والدین قبل از تولد دو ساالگی کاملا برطرف می شود

​​​​​​​