راهنمای بیماری ام اس (مولتیپل اسکلروزیس )

مالتیپل اسکروزیس MS چیست؟

مولتیپل اسکلروزیس یا ام اس یک بیماری مزمن است که به اعصاب مغز و نخاع و همچنین اعصاب بینایی آسیب وارد می کند اسکلروزیس به معنای ایجاد زخم است و در افراد مبتلا به این بیماری، مناطق متعدد بافت اسکار در پاسخ به آسیب عصبی گسترش می یابند بسته به این¬ که آسیب در چه ناحیه ای رخ می -دهد، علائم ممکن است شامل مشکلات کنترل عضله، تعادل، بینایی یا گفتاری باشد

علائم ام اس: ضعف یا بی حسی

آسیب های عصبی می تواند شرایط زیر را ایجاد کند:

• ضعف در یک دست یا پا

• بی حسی

• از دست دادن تعادل

• اسپاسم های عضلانی این نشانه ها ممکن است منجر به تلوتلو خوردن مکرر و یا دشواری در راه رفتن شود

علائم ام اس: مشکلات بینایی

بیش از نیمی از افراد مبتلا به ام اس، اختلال بینایی موسوم به نوریت اپتیک opti neuritis یا التهاب عصب بینایی را تجربه می کنند این التهاب عصب بینایی ممکن است باعث تاری دید، کور رنگی، درد چشم و یا کوری معمولا در یک چشم شود این مشکلات معمولا گذرا هستند و در عرض چند هفته بهبود می یابند در بسیاری ازموارد، مشکلات بینایی جزء نخستین علامت ام اس است

علائم ام اس: مشکلات گفتاری

اگرچه این مشکل نسبت به مشکلات بینایی شیوع کمتری دارد، اما برخی افراد مبتلا به ام اس دچار مشکل تکلم و لکنت زبان می شوند این موضوع زمانی رخ می دهد که ام اس به اعصابی که سیگنال های گفتاری را از مغز منتقل می کنند، آسیب می رساند در برخی افراد مشکلات بلع نیز وجود دارد

سایر علائم ام اس

ام اس می تواند بر روی هوشیاری ذهنی نیز اثر بگذارد بعضی افراد برای حل مسائل به زمان طولانی تری نیاز خواهند داشت برخی مبتلایان نیز ممکن است کاهش حافظه مختصری داشته باشند یا برای تمرکز کردن دچار مشکل باشند بیشتر افرادی که به ام اس مبتلا می شوند، برای کنترل مثانه و ادرار دچار مشکل هستند، چرا که سیگنال های ارتباطی میان مثانه و مغز دچار اختلال می شوند در نهایت، خستگی مفرط یکی از مشکلات رایجی است که در این بیماران بروز می کند این بیماران، ممکن است حتی بعد از خواب شبانه مفید و کافی نیز باز احساس خستگی داشته باشند

سکته در مقابل ام اس

گیجی، لکنت زبان و ضعف عضلانی می تواند از علائم ام اس باشند اما باید به خاطر داشت که این شرایط در سکته مغزی هم وجود دارند اگر فردی به طور ناگهانی در حرکت دادن اندام ها یا تکلم دچار مشکل شود، باید او را سریع تر به به اورژانس رساند درمان سکته در ساعات اولیه، شانس بهبود را بیشتر می کند

حملات ام اس چگونه است؟

در افراد مبتلا به ام اس، سیستم ایمنی خود فرد به بافت احاطه کننده رشته های عصبی در مغز، نخاع و اعصاب بینایی حمله می کند این پوشش از جنس چربی است و به آن میلین myelin گفته می شود این پوشش، اعصاب را عایق می کند و به آنها کمک می کند سیگنال های الکتریکی را ارسال کنند که حرکت، گفتار و اعمال دیگر را کنترل می¬ کند زمانی که میلین از بین می رود، بافت زخمی ایجاد می شود و پیام عصبی به درستی منتقل نمی گردد

علت بروز ام اس چیست؟

ریشه اصلی ام اس، هنوز یک موضوع ناشناخته است اما پزشکان موارد جالبی را مشاهده کرده اند این بیماری در کشورهای دور از خط استوا همچون اسکاندیناوی و سایر بخش های اروپای شمالی رایج تر است این مناطق نور خورشید کم تری دریافت می کنند از این رو برخی محققان بر این باورند که ممکن است کمبود ویتامین D ویتامین آفتاب در بروز این بیماری نقش داشته باشد تحقیقات انجام شده نیز وجود ارتباطی بین کمبود ویتامین D و اختلالات خود ایمنی را در نظر گرفته اند، اما مطالعات مختلف در این زمینه هنوز ادامه دارد به نظر میرسد که ژنتیک نیز در ابتلا به ام اس نقش دارد

چه کسانی به ام اس مبتلا می شوند؟

شیوع ام اس در زنان حد اقل دو برابر بیشتر از مردان است اگرچه این بیماری ممکن است در همه نژادها دیده شود، اما به نظر می رسد سفید پوستان بیشتر در خطر اند شانس ابتلا به این بیماری بین سنین ۲۰ تا ۵۰ سال بیشتر است

تشخیص بیماری ام اس

معمولا به همراه بررسی سابقه پزشکی و معاینات عصبی، از برخی آزمایشات نیز برای تشخیص این بیماری و رد آن از بیماری های دیگر استفاده می شود بیش از ۹۰ درصد افراد مبتلا به ام اس دارای بافت اسکار جای زخم هستند که در اسکن ام آر آی دیده میشود برای بررسی اختلال در مایع مغزی نخاعی نیز، از کشیدن مایع نخاع استفاده می شود همچنین آزمایشاتی که فعالیت الکتریکی اعصاب را مورد بررسی قرار می دهند، می توانند در تشخیص این بیماری به پزشک کمک کنند تستهای آزمایشگاهی نیز می توانند به رد دیگر عوامل خود ایمنی یا عفونت هایی مثل ایدز HI یا بیماری لایم کمک کنند

ام اس چگونه پیشرفت می کند؟

این بیماری در افراد مختلف متفاوت است پزشکان معمولا آن را چهار فرم در نظر می گیرند: نوع عود كننده

– فروكش كننده: در این شرایط، نشانه های بیماری در طول حملات حاد و شدید افزایش پیدا می کند عود می کند و سپس تقریبا به طور کامل بهبود می یابند یا فروکش می کنند این نوع شایع ترین نوع ام اس است نوع پيش رونده

– اوليه: در این نوع، علایم آهسته و به تدریج رو به وخامت می گذارد نوع پيش رونده

– ثانويه: ابتدا به صورت نوع اول یعنی عودکنند

– فروکش کننده شروع شده و سپس به صورت پیشرونده در می آید نوع پيشرونده

– عود كننده: در این شرایط، بیماری زمینه ای به تدریج بدتر می شود بیمار شرایط عودکننده حادی خواهد داشت که ممکن است فروکش کند یا نکند این نوع از ام اس دارای شیوع کمتری است

ام اس و آب و هوا

تحقیقات انجام شده نشان داده است که این بیماری در طول ماه های گرم تابستان فعالیت بیشتری دارد گرما و رطوبت زیاد ممکن است به طور موقتی نشانه های ام اس را بدتر کند از طرف دیگر دمای بسیار سرد و تغییر ناگهانی در دما نیز ممکن است علائم این بیماری را بدتر کند

درمان ام اس: استفاده از دارو

با وجود این که در حال حاضر هیچ درمان قطعی برای این بیماری وجود ندارد، اما داروهایی برای تغییر روند بیماری وجود دارند که می توانند شدت و تناوب حمله های ام اس را کاهش دهند استفاده از این داروها می تواند منجر به آسیب کمتر به مغز و نخاع در طول زمان شود و سرعت رشد بیماری را کندتر کند زمانی که حمله ام اس رخ می دهد، می توان از داروهای کورتیکواستروئیدی با دوز بالا جهت کوتاه کردن زمان حمله استفاده کرد همچنین داروهای زیادی برای کنترل علائمی مثل اسپاسم های عضلانی، بی اختیاری ادرار و درد در دسترس هستند

درمان ام اس: کنترل درد

در حدود نیمی از بیماران ام اس، انواعی از درد را تجربه می کنند که حاصل مدار کوتاه در سیستم عصبی یا به دلیل اسپاسم و کشیدگی عضلانی است در این شرایط، ممکن است پزشک برای کاهش درد عصبی، داروهای ضدافسردگی یا ضد تشنج را تجویز کند همچنین داروهای مسکن یا ضد اسپاسم هم می تواند مورد استفاده قرار گیرد دردهای عضلانی اغلب به ماساژ و فیزیوتراپی به خوبی پاسخ می دهند اگر درد دارید، بهتر است با پزشک خود در مورد گزینه های انتخابی مشورت کنید

درمان ام اس: فیزیوتراپی

اگر بیماری ام اس، تعادل، هماهنگی و قدرت عضلانی را تحت تاثیر قرار دهد، می توانید با تمرین و ورزش آن را جبران کنید فیزیوتراپی می تواند به تقویت عضلات، سفتی عضلانی را از بین برده و حرکت را برای بیمار راحت تر کند کار درمانی می تواند به بهبود و هماهنگی حرکات دست ها برای پوشیدن لباس و نوشتن کمک کند اگر در صحبت کردن یا بلع غذا مشکل دارید، یک متخصص گفتار درمانی می تواند به شما کمک کند

درمان های مکمل برای ام اس

بسیاری از درمان های غیر متعارف برای ام اس هنوز به خوبی مورد مطالعه قرار نگرفته اند برخی از افراد بر این باورند که استفاده از طب سوزنی می تواند علائمی مثل اسپاسم عضلانی و درد را بهبود بخشد، اما تحقیقات انجام شده در این زمینه کامل نیستند برخی بیماران نیز تاثیرات مثبت تزریق سم زنبور عسل را گزارش کرده اند اما نتایج یک تحقیق ۲۴ هفته ای هیچ گونه بهبودی در علائم ناتوانی، خستگی یا تعداد حملات ام اس نشان نداد اگر از مکمل استفاده می کنید، رژیم غذایی خاصی دارید یا از درمان های دیگر استفاده می کنید بهتر است پزشک خود را مطلع کنید

ام اس و بارداری

پزشکان معتقدند که زنان مبتلا به ام اس می توانند باردار شوند تحقیقات انجام شده نشان داده است که این بیماری هیچ گونه خطر و عوارضی برای بارداری در بر نداشته است بلکه در حقیقت، بسیاری از زنان در طول بارداری با کاهش علایم بیماری مواجه می شوند سطح بالای هورمون ها و پروتئین ها در این دوران، ممکن است سیستم ایمنی را سرکوب کند و علائم حملات جدید را کاهش دهد در هر صورت پیش از اقدام به بارداری، بهتر است با پزشک خود مشورت کنید، زیرا در طول بارداری یا شیردهی نمی توانید برخی از داروها را مصرف کنید در ماه های اولیه پس از زایمان، احتمال عود علائم افزایش می یابد

تحرک و فعالیت در بیماری ام اس

اکثریت قریب به اتفاق افرادی که به بیماری ام اس مبتلا می شوند، قادر به راه رفتن هستند و برخی نیز برای راه رفتن از ابزارهای کمکی استفاده می کنند پوشیدن کفش های مخصوص ارتوپدی یا عصاهای مخصوص می تواند به افزایش تعادل کمک کند زمانی که یک پا قوی تر از پای دیگر است، استفاده از عصا می تواند کمک کننده باشد افرادی که در پاهای خود مشکلات قابل توجهی دارند، ممکن است به واکر نیاز داشته باشند بیمارانی که نمی توانند تعادل خود را حفظ کنند یا زود خسته می شوند بهتر است از ویلچر استفاده کنند

تطبیق شرایط منزل با بیماری ام اس

ایجاد تغییرات اندک در منزل می تواند به اداره فعالیت های روزانه بیمار کمک کند میله یا دستگیره هایی را خارج و داخل حمام یا وان نصب کنید از قالیچه ها و فرش هایی استفاده کنید که به راحتی سر نمی خورند دستگیره هایی را در توالت قرار دهید یکی از کانترهای آشپزخانه را پایین بیاورید تا بتوانید در موقعیت نشسته به آن دسترسی داشته باشید قالیچه های لغزنده را که باعث خطر افتادن و عدم تعادل می شوند ، دور بیاندازید

ام اس و ورزش

فعالیت بدنی و تمرینات ورزشی می تواند به کاهش سفتی، کوفتگی و دیگر علایم ام اس کمک کند اما ورزش بیش از حد نیز می تواند باعث بدتر شدن علائم شود بنابراین بهتر است بهتر است تمرینات ورزشی را آهسته آغاز کنید در ابتدا هر بار فقط ۱۰ دقیقه ورزش کنید و سپس زمان تمرین را طولانی تر کنید قبل از شروع هر نوع تمرینی بهتر است با پزشک خود در مورد نوع فعالیت و شدت آن مشورت کنید برخی از تمرینات ورزشی مناسب برای بیماران ام اس، ایروبیک در آب، شنا، تای چی و یوگا است

چشم انداز بیماری ام اس

بیشتر افراد مبتلا به این بیماری طول عمر عادی یا تقریبا عادی دارند اگر چه به دلیل شرایط این بیماری، ممکن است تحرک و انجام برخی فعالیت ها دشوار تر و با محدودیت هایی مواجه باشد، اما همیشه منجر به ناتوانی شدید نمی شود بسیاری ازبیماران می توانند به کمک داروهای موثر، درمان های توانبخشی و ابزارهای کمکی همچنان فعال باشند، در شغل خود باقی بمانند و و از زندگی لذت ببرند