چگونه تستوسترون پایین را درمان کنیم؟

تستوسترون چیست؟

تستوسترون، هورمونی است که برای رشد عضلانی مناسب و حالات مردانگی ضروری است. این هورمون در بیضه ها ساخته می شود. تستوسترون در زن ها نیز وجود دارد، اما میزان آن نسبت به سطح این هورمون در مردان بسیار پایین تر است.

 اگر سطح تستوسترون در بدن شما پایین تر از حد نرمال باشد، پزشک ممکن است دریافت تستوسترون جایگزین را برایتان تجویز کند. هرچند میزان تستوسترون تجویزی مورد بحث است.

تستوسترون چه کاری در بدن انجام می دهد؟

• تحریک و تقویت نیروی جنسی
• افزایش توده عضلانی
• تنظیم خلق و خو
• تنظیم قدرت استخوان ها

بالا رفتن سن و کاهش تستوسترون

با بالا رفتن سن مردان، میزان تستوسترون نیز در بدن آنان کاهش می یابد. گاهی اوقات این کاهش سطح تستوسترون را آندروپوز (andropause) یا یائسگی مردانه (male menopause) می نامند.

یائسگی مردانه ممکن است با کاهش سطح تستوسترون نیز همراه نباشد. بسیاری از مردان، در سنین بالا هیچ علائمی از کاهش سطح تستوسترون در خود نشان نمی دهند. در این زمینه نیاز به تحقیقات بیشتر وجود دارد.

علائم یائسگی مردانه

• خلق و خوی تحریک پذیر
• کاهش علاقه به رابطه جنسی
• گُر گرفتگی
• خستگی مفرط
• ضعف
• افسردگی

کاهش سطح تستوسترون چه تغییراتی در بدن مردان ایجاد می کند؟

• کاهش توده عضلانی (آتروفی ماهیچه ای)
• چاقی
• ریزش موهای بدن
• کوچک شدن بیضه ها
• نرم تر شدن بیضه ها
• بزرگ تر شدن سینه ها

تستوسترون پایین و تاثیر آن بر استخوان ها

هر چند که زنان بیش از مردان دچار پوکی استخوان می شوند، اما مردان نیز ممکن است در اثر تستوسترون پایین با این مشکل مواجه گردند. کاهش سطح تستوسترون باعث می شود که استخوان ها نازک تر، ضعیف تر و شکننده تر شوند.   

تستوسترون پایین و رابطه جنسی

کاهش تستوسترون همیشه باعث کاهش میل جنسی نمی شود، اما گاهی نیز می تواند در رابطه جنسی تداخل ایجاد کند. برخی از مردانی که دچار کاهش این هورمون می شوند، ممکن است میل جنسی شان فقط کمی کاهش پیدا کند، در حالی که برخی دیگر در این شرایط کاملا علاقه خود را به برقراری رابطه جنسی از دست می دهند.

در واقع اُفت میزان تستوسترون در بدن می تواند رابطه جنسی را با مشکل مواجه سازد، چرا که در این وضعیت رسیدن به نعوظ یا حفظ آن دشوار تر است.

البته تنها علت کاهش میل جنسی تستوسترون پایین نیست. بلکه استرس، کمبود خواب، افسردگی و برخی بیماری های مزمن نیز می توانند نیرو و میل جنسی یک مرد را کاهش دهند.

تاثیر تستوسترون بر خلق و خو و تفکر

برخی از تغییراتی که در نتیجه ی اُفت تستوسترون در مردان رخ می دهد، علائمی مثل تحریک پذیری و زود جوشی، نوسانات خُلقی، تمرکز پایین و احساس خستگی یا کم انرژی بودن است.

با این حال، به غیر از کاهش تستوسترون، عوامل و شرایط دیگری نیز می توانند باعث بروز این حالات و تغییرات در مردان شوند که موارد زیر از آن جمله اند:

• کم خونی
• آپنه خواب
• افسردگی
• دیگر بیماری های مزمن

تستوسترون پایین و ناباروری

یکی از کارکردهای هورمون تستوسترون، کمک به تولید اسپرم است. زمانی که سطح این هورمون اُفت می کند، تعداد اسپرم ها نیز کاهش می یابند. اگر تعداد اسپرم ها بسیار اندک باشد، ممکن است یک مرد قدرت باروری خود را از دست بدهد و امکان پدر شدن را نداشته باشد.

چه عواملی باعث اُفت میزان تستوسترون می شوند؟

اگر چه افزایش سن در مردان، شایع ترین علت کاهش تستوسترون است، اما عوامل دیگر از جمله موارد زیر نیز می توانند در ایجاد این وضعیت نقش داشته باشند::

• دیابت
• بیماری های کلیوی
• بیماری کبد
• بیماری مزمن انسدادی ریه (COPD)
• آسیب های بیضه
• مشکلات غده هیپوفیز
• پرتو درمانی
• شیمی درمانی
• مصرف داروهای استروئیدی

آیا به آزمایش تستوسترون نیاز دارید؟

اگر به مشکلاتی از قبیل اختلالات نعوظ (ED)، کاهش میل و قوای جنسی، تعداد اسپرم پایین، ریزش موهای بدن، کاهش توده عضلانی و پوکی استخوان دچار هستید، بهتر است یک آزمایش سنجش میزان تستوسترون انجام دهید.

البته علت اصلی این علائم می تواند عاملی غیر از کاهش سطح تستوسترون باشد. بنابراین در این شرایط پزشک پیش از تشخیص و درمان کاهش تستوسترون، ابتدا به بررسی علل احتمالی دیگر و ردِ سایر بیماری ها می پردازد.

آزمایش تستوسترون پایین

میزان تستوسترون را معمولا از طریق آزمایش خون و در اوایل صبح اندازه گیری می کنند که سطح تستوسترون بدن در بالاترین حد خود قرار دارد. برای سنجش ثبات سطح این هورمون نیز لازم است که چند روز بعد دوباره این آزمایش را تکرار کنید.

میزان تستوسترون نرمال بدن بین 300 تا 1000 نانوگرم در هر دسی لیتر است (ng/dL). هرچند که برخی از آزمایشگاه ها میزان 200 ng/dL را به عنوان تستوسترون پایین ارزیابی می کنند.

پزشک می تواند نتیجه این آزمایش را برایتان تفسیر کند.

درمان تستوسترون پایین

اگر پزشک تشخیص دهد که میزان تستوسترون خونتان پایین است، ممکن است شما را به یک ارولوژیست (متخصص مجاری ادرار) و یا یک متخصص غدد ارجاع دهد. لازم به ذکر است که همه افرادی که تستوسترون پایین دارند، نیازمند درمان نیستند. اما این متخصصان می توانند شما را راهنمایی کرده و به شما کمک کنند تا بهترین رویکرد را برای رفع این مشکل پیدا کنید.

 درمان جایگزینی تستوسترون

روش های درمانی مختلفی وجود دارد که به افزایش سطح تستوسترون در بدن کمک می کند. مطالعات نشان می دهند که با افزایش میزان این هورمون، توان عضلانی و قوای جنسی نیز بیشتر خواهد شد. روش درمانی «جایگزینی تستوسترون» فقط برای مردانی توصیه می شود که آزمایش خون آنها تستوسترون پایین را نشان می دهد. این روش درمانی، می تواند از فردی به فرد دیگر اثرات گوناگون داشته باشد، بنابراین نمی توان نتیجه قطعی این نوع درمان را در مردان پیش بینی کرد.

روش های انتقال هورمون تستوسترون

• تزریق درون عضله ای
• پَچ ها و ژل های موضعی
• بسته های باکال
• پلت های ایمپلنت شده

تزریق تستوسترون

تزریقات تستوسترون از ارزان ترین روش های درمان تستوسترون پایین محسوب می شود. اما این آمپول های تزریقی معمولا بسیار دردناک هستند. این تزریقات را هر 7 تا 22 روز یک بار انجام می دهند و بدن در این مدت به آهستگی تستروسترون دریافتی را جذب جریان خون می کند. بین دفعات تزریق، ممکن است سطح تستوسترون خون افزایش یا کاهش یابد.

چسب ها یا ژل های موضعی تستوسترون

این چسب ها یا ژل ها را مستقیما بر روی پوست قرار می دهند که هورمون تستوسترون از آنها نشت کرده و به درون پوست نفوذ می کند و به آرامی جذب خون می شود. از این چسب ها و ژل ها به صورت روزانه استفاده می شود و در نتیجه سطح تستوسترون تا حدودی ثابت باقی می ماند. اشکال و ایراد این شیوه درمانی این است که گاهی ممکن است خارش، تحریک پوستی و تاول ایجاد کنند. علاوه بر این تا دو ساعت بعد از استفاده از این ژل ها نیز زنان و کودکان نباید با پوست شما تماس پیدا کنند، چرا که در این صورت آنها نیز ممکن است این تستوسترون را جذب کنند.

قرص ها یا چسب های باکال

این چسب ها را حدودا هر دوازده ساعت یک بار بر روی لثه های بالایی (بالای دندان های پیشین) قرار می دهند که آهستگی تستوسترون آزاد می کنند. این چسب ها یا قرص ها در صورت بلعیده شدن موثر نخواهند بود. عیب آنها نیز این است که مزه تلخی دارند، ممکن است باعث آزردگی و حساسیت بافت دهان و لثه شده و یا باعث ایجاد سردرد شوند. اما خوشبختانه این عوارض جانبی بعد از مدتی کاهش می یابند. بیمار می تواند در حالی که این چسب ها را در دهان دارد، غذا بخورد، بیاشامد و دیگران را ببوسد.

خطرات درمان تستوسترون پایین

هرچند مدت های زیاد است که درمان انتقال هورمون تستوسترون برای بسیاری از افراد صورت می گیرد، اما هنوز هم مزایا و خطرات این نوع درمان چندان مشخص نیست و در این زمینه نیاز به مطالعات و تحقیقات بیشتری وجود دارد.

برای مردانی که دچار سرطان پروستات، آپنه خواب و یا سرطان پستانِ درمان نشده هستند، تجویز تستوسترون توصیه نمی شود. در بعضی از مردان ممکن است که خطرات درمان تستوسترون بیش از مزایای آن باشد. در این موارد، نیز ممکن است که پزشک ادامه درمان هورمونی را متوقف کند.

عوارض جانبی درمان تستوسترون

• بزرگ شدن پروستات
• بروز آکنه
• افزایش گلوبول های قرمز خون
• تورم در پاها یا قوزک پا
• ناباروری
• کوچک شدن بیضه ها
• ورم یا درد سینه ها 

مرجع

Low Testosterone (Low T) Treatments