فلج بلز چیست و چه علائمی دارد؟

معرفی بیماری

فلج بلز (Bell's palsy)  موجب ضعف ناگهانی عضلات صورت می شود. این نوع فلج باعث میشود نیمی از صورت افتاده به نظر برسد . لبخند فرد به یک سمت متمایل می شود و پلکی که در آن سمت قرار دارد، بسته نمی شود.
فلج بل که با عنوان  فلج عصب صورت نیز شناخته می شود، می تواند در هر سنی رخ دهد. علت اصلی این بیماری ناشناخته است ، اما اعتقاد بر این است که این وضعیت در اثر تورم و التهاب عصبی  که کنترل عضلات یک طرف صورت  را بر عهده دارد رخ می دهد. همچنین ممکن است واکنشی باشد که پس از یک عفونت ویروسی رخ می دهد.

در اکثر افراد ، فلج بل موقتی است. علائم این بیماری معمولا در عرض چند هفته رو به بهبود می گذارد و یا در عرض شش ماه کاملا از بین می رود. تعداد کمی از افراد نیز مکن است علائم این فلج را برای تمام عمر به همراه داشته باشند. فلج بل به ندرت عود می کند .
 

علائم و نشانه ها:

علائم و نشانه های فلج بل به طور ناگهان بروز می کنند و ممکن است شامل موارد زیر باشند:

• شروع سریع ضعف خفیف تا فلج کامل در یک طرف صورت در عرض چند ساعت تا چند روز 
• افتادگی صورت و دشواری در بیان احساسات توسط چهره مثل بستن چشم  ها یا لبخند زدن
• سرازیر شدن آب دهان
• درد در اطراف و یا درون فک  یا در پشت گوش در طرف آسیب دیده
• افزایش حساسیت به صدا در طرف آسیب دیده 
• سردرد
• کاهش حس چشایی
• تغییرات در میزان تولید و ترشح بزاق یا اشک

در موارد نادر، فلج بل می تواند عصب هر دو طرف صورت را تحت تاثیر قرار دهد.

چه وقت باید به پزشک مراجعه کرد

در صورتی که هرگونه احساس فلج شدن داشتید، فورا به پزشک مراجعه کنید چرا که ممکن است دچار نوعی سکته شده باشید. سکته عامل بروز فلج بل نمی باشد.

اگر دچار ضعف یا افتادگی عضلات صورت شدید برای تعیین علت زمینه ای و شدت بیماری به پزشک مراجعه کنید.

عوامل و علت ها

اگر چه دلیل بروز این نوع فلج چندان واضح و آشکار نیست، اغلب با نوعی عفونت ویروسی در ارتباط است. ویروس ها یی که با فلج بل مرتبط اند، شامل ویروسی هستند که عامل ایجاد شرایط زیر است:

• زخم های سرد و تبخال تناسلی (ویروس هرپس سیمپلکس)
• آبله مرغان و زونا ( ویروس هرپس زوستر)
• مونونوکلئوز (ویروس اپشتین بار)
• عفونت سیتومگالوویروس (Cytomegalovirus)
• بیماری های تنفسی (آدنوویروس)
• سرخک آلمانی (سرخچه)
• اوریون (ویروس اوریون)
• آنفولانزا (B)
• بیماری دست، پا و دهان (ویروس  کوکساکی)

با فلج بِل، عصبی که کنترل عضلات صورت را بر عهده دارد، ملتهب و متورم می شود (معمولا در ارتباط با یک عفونت ویروسی). علاوه بر عضلات صورت، این عصب، اشک، بزاق، چشایی و یک استخوان کوچک در میان گوش را نیز تحت تاثیر قرار می دهد.
 

عوامل خطر

فلج بل بیشتر در افرادی اتفاق می افتد که:

• باردار هستند، به خصوص در سه ماهه سوم و یا در هفته اول پس از زایمان 
• مبتلا به عفونت تنفسی فوقانی باشند ، مانند آنفولانزا یا سرما خوردگی
• مبتلا به دیابت باشند

همچنین، برخی از افرادی که فلج بل عود کننده دارند که بسیار هم نادر است، سابقه خانوادگی  حملات مکرر دارند. دراین موارد، ممکن است افردا به طور ژنتیکی مستعد ابتلا به فلج بِل باشند .

عوارض و پیامد ها

نوع خفیف فلج بل به طور معمول ظرف یک ماه از بین می رود، اما بهبودی در نوع شدیدتر که شامل فلج عمومی است، متفاوت است. عوارض این وضعیت شامل موارد زیر است:

• آسیب برگشت ناپذیر عصب صورت
• رشد مجدد اشتباه رشته های عصبی که باعث انقباض غیر ارادی عضلات خاص در زمانی می شوند که در حال تلاش برای حرکت دادن  دیگر قسمتها هستید (سینکینزی). به عنوان مثال، هنگامی که شما لبخند می زنید، چشم شما در سمت آسیب دیده ممکن است بسته شود .
• نابینایی نسبی یا کامل چشم که به دلیل خشکی بیش از حد و خارش قرنیه (پوشش شفاف چشم) بسته نمی شود .

تشخیص بیماری

هیچ آزمایش اختصاصی برای تشخیص فلج بِل وجود ندارد. پزشک در ابتدا صورت شما را معاینه میکند و ممکن است از شما بخواهد تا عضلات صورت را با بستن چشم ها، بالا انداختن پیشانی، اخم کردن یا نشان دادن دندان ها و غیره حرکت دهید.

دیگر بیماری ها مانند سکته مغزی، عفونت، بیماری لایم و تومورها می تواند باعث ضعف عضلات صورت می شود که چهره ظاهری شبیه به فلج بل پیدا می کند. اگر علت بروز علائم مشخص نباشد، پزشک ممکن است انجام آزمایشات دیگری را توصیه کند. موارد زیر از این جمله اند:

نوارعصب و عضله( Electromyography): این تست می تواند حضور آسیب عصبی و شدت آن را تعیین کند. نوار عصب و عضله، فعالیت الکتریکی عضله در پاسخ به تحریک را اندازه گیری می کند و همچنین ماهیت و سرعت انتقال تکانه الکتریکی در امتداد عصب را می سنجد.

سیتی اسکن: برای رد سایر منابع احتمالی فشار بر روی عصب صورت، مانند شکستگی جمجمه یا تومور، ممکن است به انجام تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (ام آر آی) و یا توموگرافی کامپیوتری (CT) نیاز باشد .

درمان بیماری:

اغلب افراد مبتلا به فلج بِل با یا بدون مصرف دارو، به طور کامل بهبود می یابند. برای این بیماری درمانی که مناسب همه افراد باشد وجود ندارد، اما پزشک ممکن است  برای تسریع در بهبودی دارو یا فیزیوتراپی را توصیه کند. برای درمان فلج بل به ندرت از عمل جراحی استفاده می شود .

داروها:

داروهایی که به طور معمول در درمان فلج بل مورد استفاده قرار می گیرند عبارتند از:

• کورتیکواستروئیدها؛ مانند پردنیزولون، نوعی داروی ضد التهاب قوی محسوب می شود. این داروها اگر درزمان شروع علائم بیماری مصرف گردند، بهترین اثر را خواهد داشت  .
•  داروهای ضد ویروس: داروهای  ضد ویروس در مقایسه با دارونما (پلاسیبو) به تنهایی هیچ اثری ندارند. همچنین این داروها همراه با مصرف استروئیدها هم چندان مفید واقع نمی شود. با این وجود، گاهی اوقات ترکیب واسیکلوویر (valacyclovir) و پردنیزون (prednisone ) برای افراد مبتلا به فلج صورت شدید تجویز می گردد.

فیزیوتراپی

عضلات فلج شده ممکن است کوتاه تر شده و انقباض دائمی ایجاد کنند.

یک فیزیوتراپیست می تواند به شما یاد دهد که چگونه عضلات صورت خود را برای پیشگیری از وقوع این حالت ماساژ دهید .

عمل جراحی

در گذشته، از جراحی رفع فشار، برای کاهش فشار عصب صورت با باز کردن مسیر استخوانی که عصب از آن می گذرد، استفاده می شد. امروزه، جراحی رفع فشار توصیه نمی شود. آسیب عصب صورت و ناشنوایی دائمی از خطرات احتمالی این عمل جراحی هستند.

در موارد نادر، ممکن است از جراحی پلاستیک برای اصلاح مشکلات پایدار عصب صورت استفاده شود.

 سبک زندگی و درمان های خانگی

درمان خانگی می تواند شامل موارد زیر باشد:

محفاظت از چشمی که بسته نمی شود.  برای جلوگیری از خشکی چشم از قطره های چشمی روان کننده در طول روز و پماد چشمی در طول شب، به مرطوب نگه داشتن چشم کمک می کنند. استفاده از عینک ایمنی در طول روز و پوشیدن چشم پوش به هنگام شب می توانید از چشمان خود در برابر آسیب و ضربه محافظت کنید.

مصرف مسکن های بدون نسخه. آسپرین، ایبوپروفن ( ادویل، موترین IB و غیره) یا استامینوفن (تیلنول و غیره) می توانند درد را کاهش دهند .

استفاده از حرارت مرطوب. حوله ای را که در آب گرم خیسانده اید، چندین بار در روز بر روی صورت خود بگذارید. انجام این کار ممکن است درد را تسکین دهد .

انجام تمرینات فیزیوتراپی. ماساژ و نرمش صورت طبق دستور فیزیوتراپیست، می تواند عضلات صورت را آرام کند.

داروهای جایگزین:

اگر چه شواهد علمی کافی در حمایت از استفاده  از داروهای جایگزین برای افراد مبتلا به فلج بل وجود ندارد، اما برای برخی از افراد مبتلا روش های زیر ممکن است موثر واقع شود :

تکنیک های مراقبه (ریلکسیشن): استفاده از روش هایی مانند مدیتیشن و یوگا ممکن است تنش عضلانی و درد مزمن را کاهش دهد.

طب سوزنی: طب سوزنی در نقطه ی  خاصی از پوست، اعصاب و عضلات را تحریک می کند، که انجام این کار موجب تسکین درد می شود .

آموزش بیوفیدبک: با آموزش این تکنیک  شما می توانید از افکارخود برای کنترل جسم استفاده کنید و عضلات صورت خود را بهتر در کنترل و اختیار خود بگیرید.

ویتامین درمانی:  ویتامین B-12، B-6  و روی (zinc) ممکن است به رشد عصبی کمک کنند.
 

آمادگی برای ملاقات پزشک

در ابتدا ممکن است به پزشک خانوادگی یا  پزشک عمومی مراجعه نمایید. گرچه، در برخی موارد ممکن است در همان ابتدا به متخصص مغز و اعصاب  ارجاع داده شوید .

بهتر است برای این قرار ملاقات آماده شوید. در زیر اطلاعاتی جهت کسب آمادگی برای این منظور ارائه شده است.

کاری که می­توان انجام داد

• تمام علائم بیماری­ خود را یادداشت کنید؛ از جمله علائمی که از نظر شما به علت مراجعه شما به پزشک ارتباطی ندارد. 
• اطلاعات شخصی مهم خود را یادداشت کنید. از جمله هرگونه استرس یا تغییر عمده که به تازگی در زندگی­تان رخ داده است.
• فهرستی از داروهای­ خود تهیه کنید. همچنین ویتامین­ها یا مکمل­هایی که مصرف می­کنید.
• یکی از اعضای خانواده یا دوستان­تان را به همراه خود ببرید. برخی از مواقع درک تمام اطلاعات ارائه شده از طرف پزشک مشکل است. فردی که همراه شماست ممکن است مسئله­ای که شما فراموش کرده­اید را به خاطر بسپارد.
• سوال­هایی که می­خواهید از پزشک بپرسید را یادداشت کنید.

هنگام معاینه، وقت­تان محدود است، بنابراین تهیه فهرست سوالات مورد نظرتان به شما کمک می­کند تا به نحو احسن از وقت­ ملاقات خود استفاده کنید. برخی از سوالات مرتبط با بیماری فلج بل عبارتند از:

•  علل اصلی احتمالی این علائم چیست؟
•  آیا علل احتمالی دیگری وجود دارد؟
• آیا نیاز به آزمایش خاصی برای تایید تشخیص است ؟
•  گزینه های درمانی چیست، و کدام را توصیه می کنید؟
•  آیا نیاز است به یک متخصص مراجعه کنم؟
•  آیا بروشور یا دیگر منابعی وجود دارد که بتوان از آن استفاده کرد ؟ چه وب سایتی را پیشنهاد می کنید؟
• آیا این شرایط موقتی است یا دراز مدت؟
• من مبتلا به بیماری دیگری هستم ،  چگونه می توانم به بهترین نحو این شرایط را با هم مدیریت کنم؟

سوالات احتمالی پزشک از شما

• چه علائمی دارید واز چه زمانی شروع شده است؟
• اولین باری که متوجه این علائم شدید ، کی بود؟
• آیا این علائم شدید هستند؟
• آیا  چیزی وجود دارد که علائم شما را بهبود ببخشد؟
• آیا چیزی علائم شما را بدتر میکند؟
• آیا هیچ یک از بستگان شما تا به حال  دچار فلج بل شده است؟
• آیا تاکنون علائم عفونت عمومی داشته اید؟

اگر نمی توانید چشمان خود را ببندید، توصیه های زیر را به کار ببندید:

• در طول روز به طور مکرر چشم خود را به وسیله انگشتتان ببندید.
• برای مرطوب نگه داشتن چشم، از قطره های چشمی استفاده کنید.
• از عینک در طول روز برای محافظت از چشم خود استفاده کنید.
• به هنگام شب، از چشم پوش استفاده کنید.

مرجع: