زخم معده

چکیده

زخم های معده، زخمِ های بازی هستند که که در جدار داخلی معده و قسمت فوقانی روده‌ی کوچک ایجاد می‌شوند. شایع ترین علامت این زخم ها، درد و سوزش معده است زخم معده شامل موارد زیر است:

• زخم‌ های گاستریت که داخل معده ایجاد می‌شوند

• زخم‌های اثنی‌عشر که داخل قسمت فوقانی روده‌ی کوچک ایجاد می‌شوند. دوازدهه رایج‌ترین علت زخم‌‌ معده عفونی است که از طریق باکتری هلیکوباکتر پیلوری Hpylori ایجاد می‌شود. از دیگر علل آن مصرف طولانی‌ مدت آسپرین و مُسکن‌های دیگری نظیر ایبوپروفن( ادویل) ، موترین و غیره و ناپروکسن سدیم است. استرس و خوردن غذاهای تند نمی تواند زخم معده ایجاد کند، اما می‌تواند علائم آن را تشدید کند.

علائم زخم معده

• سوزش و درد شکم

• احساس سیری، التهاب یا انقباض

• ناتوانی در هضم غذاهای چرب؛

• سوزش معده سر دل

• حالت تهوع و درد سوزشی که از جناغ سینه تا بالای ناف می تواند احساس شود، رایج‌ترین علامت زخم معده است. افزایش اسید معده و همینطور داشتن معده خالی، درد را شدیدتر می‌کند. این درد معمولا با خوردن غذاهایی که اسید معده را کاهش می‌دهند یا با مصرف داروهای کاهش‌دهنده‌ی اسید معده، برطرف می شود اما ممکن است درد دوباره بازگردد. همچنین ممکن است بین وعده‌های غذایی و شب‌ها شدت درد بیشتر باشد. تقریبا سه‌چهارم مبتلایان به زخم معده هیچ علائمی ندارند موارد زیر نیز می تواند از علائم غیر رایج زخم معده باشد:

• استفراغ یا استفراغ خونی که به‌ رنگ قرمز یا سیاه است

• خون تیره در مدفوع، یا مدفوع سیاه و قیری‌رنگ

• دشواری تنفس

• احساس ضعف

• حالت تهوع و استفراغ

• کاهش وزن بی‌دلیل

• تغییر اشتها

چه وقت باید به پزشک مراجعه کنید؟ اگر علائم حادی را که در بالا ذکر شد مشاهده کردید، حتما به پزشک مراجعه کنید همچنین اگر داروهای بدون نسخه‌ی ضد ‌اسید و کاهنده‌ی اسید معده دردتان را برای مدتی تسکین می دهند، اما درد دوباره بازمی گردد، بهتر است به پزشک مراجعه کنید

علل ایجاد زخم معده

زخم معده زمانی ایجاد می‌شود که اسید موجود در دستگاه گوارش، لایه‌ی درونی معده یا روده‌ی کوچک را از بین می برد. این اسید می‌تواند زخم باز دردناکی ایجاد کند که منجر به خون‌ریزی می‌شود.

دستگاه گوارش شما پوشیده از لایه‌ای مخاطی است که در حالت عادی از آن در برابر اسید محافظت می‌کند، اما اگر اسید معده افزایش یابد یا مخاط کاهش یابند، ممکن است به زخم معده دچار شوید شایع‌ترین علل ایجاد زخم معده عبارت‌اند از:

• میکروب و باکتری:

باکتری هلیکوباکتر پیلوری عمدتا در لایه‌ی مخاطی که بافت‌های معده و روده‌ی کوچک را پوشانده و از آنها محافظت می‌کند، یافت می‌شود. هلیکوباکتر پیلوری غالبا مشکل خاصی ایجاد نمی‌کند، اما می‌تواند موجب التهاب لایه‌ی درونی معده شود که درنهایت به زخم معده منجر می گردد. دقیقا مشخص نیست که عفونت هلیکوباکتر پیلوری چگونه منتشر می‌شود ممکن است از طریق تماس بدنی نزدیک مانند بوسیدن، از فردی به فرد دیگر منتقل ‌شود این باکتری می‌تواند از طریق آب و غذا هم وارد بدن شود.

• مصرف مداوم برخی مُسکن‌ها:

مصرف آسپرین و نیز داروهای مُسکن بدون نسخه یا تجویزی که داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی نامیده می‌شوند، می‌تواند لایه‌ی داخلی معده و روده‌ی کوچک را دچار التهاب و آزرده کند این داروها شامل ایبوپروفین ادویل، موترین و غیره و ناپروکسن سدیم هستند. اما استامینوفن Tylenol جزء آن‌ها نیست. زخم معده در سالمندانی که از داروهای مُسکن به‌طور مداوم استفاده می‌کنند و یا در افرادی که این داروها را به‌ دلیل آرتروز مصرف می‌کنند، شایع تر است.

• سایر داروها:

مصرف برخی دیگر از داروها همراه با داروهای غیر استروئیدی، مثل استروئید، داروهای ضد انعقاد، آسپرین با دُز پایین، داروهای ضد افسردگی SSRIs، آلندرونات Fosamax و ریسترونات Actonel می‌تواند خطر ابتلا به زخم معده را افزایش دهد

عوامل خطرزا

علاوه بر مصرف برخی داروها نظیر آسپرین، در موارد زیر نیز خطر ابتلا به زخم معده افزایش می‌یابد:

• مصرف سیگار: سیگار کشیدن خطر ابتلا به زخم معده را در افرادی که مبتلا به عفونت هلیکوباکتر پیلوری H pylori هستند، افزایش می‌دهد

• مصرف الکل: الکل لایه‌ی مخاطی معده را ملتهب کرده و از بین می‌برد همچنین میزان اسید معده را نیز افزایش می‌دهد

• داشتن استرس بیش از حد و کنترل‌نشده

• خوردن غذاهای تند و پرادویه این عوامل به‌تنهایی باعث ایجاد زخم معده نمی‌شوند اما می‌توانند زخم معده را شدیدتر کنند و درمان آن را دشوارتر سازند

عوارض و پیامد ها

چنان‌چه زخم معده درمان نشود، موارد زیر اتفاق خواهد افتاد:

• خون‌ریزی داخلی: خون‌ریزی خفیف می‌تواند موجب ابتلا به کم خونی شود و اگر خون‌ر‌یزی شدید باشد بیمارنیاز به بستری شدن یا تزریق خون دارد. خون‌ریزی شدید معده می‌تواند منجر به استفراغ‌ خونی یا سیاه، یا مدفوع خونی یا سیاه شود

• عفونت: زخم معده می‌تواند حفره‌ای در دیواره‌ی معده یا روده‌ی کوچک ایجاد کند و خطر ابتلا به عفونت حاد در حفره‌ی شکمی یا پریتونیت peritonitis را بالا ببرد

• انسداد: زخم معده می‌تواند منجر به ورم‌، التهاب یا زخم در مسیر ورود غذا به دستگاه گوارش و انسداد آن شود انسداد مسیر بلع ممکن است باعث شود زود احساس سیری کنید، بالا بیاورید و وزن‌تان کاهش یابد

پیشگیری

با رعایت برخی نکات و انجام اقدامات زیر به عنوان درمان های خانگی، می توان خطر ابتلا به زخم معده را کمتر کرد:

• از خودتان در برابر عفونت و باکتری محافظت کنید: کاملا مشخص نیست که عفونت هلیکوباکتر پیلوری از چه طریق انتقال می یابد اما شواهدی وجود دارد که نشان می دهد این باکتری می تواند از فردی به فرد دیگر و یا از طریق آب و غذا انتقال یابد جهت پیشگیری از ابتلا به عفونت هلیکوباکتر پیلوری بهتر است دست ها را به طور مرتب با آب و صابون بشوییم و از خوردن غذاهای کاملا طبخ نشده، بپرهیزیم

• در مصرف مسکن ها محتاط تر عمل کنید: اگر معمولا برای دردها و موارد گوناگون از مسکن ها استفاده می کنید، تا انجا که ممکن است مصرف آن را کمتر کرده و یا در صورت لزوم، آن را به همراه غذا مصرف کنید از مصرف الکل بپرهیزید اگر داروهای دیگری مصرف می کنید، می توانید با پزشکتان مشورت کنید که در صورت امکان کمترین دوز ممکن این داروها را برایتان تجویز نماید اگر برای زخم معده دارو مصرف می کنید، بهتر است که همراه آن از داروهای کاهنده اسید معده نیز استفاده کنید

تشخیص زخم معده

برای تشخیص زخم معده، پزشک ابتدا علائم و سابقه‌ پزشکی‌ بیمار را بررسی و او را معاینه می‌کند سپس ممکن است نیاز به انجام آزمایشات زیر باشد:

• آزمایش‌ هلیکوباکتر پیلوری H pylori پزشک ممکن است برای تایید وجود باکتری هلیکوباکتر پیلوری در بدن، انجام آزمایشاتی را توصیه کند. این کار با انجام آزمایش خون، مدفوع یا بازدم انجام می‌شود. آزمایش تنفسی اوره از همه دقیق‌تر است آزمایش‌ خون معمولا دقیق نیست و در حالت عادی انجام نمی‌شود. در آزمایش بازدم، شما ماده ای را که حاوی کربن رادیواکتیو است، می نوشید یا می خورید باکتری هلیکوباکتر پیلوری این مواد را در معده‌ تجزیه می‌کند سپس، داخل یک کیسه فوت می‌کنید و درِ کیسه بسته می شود اگر مبتلا به عفونت هلیکوباکتر پیلوری باشد، در نمونه‌ی بازدمِ شما کربن رادیواکتیو به‌شکل مونواکسید کربن ظاهر خواهد شد اگر قبل از انجام آزمایش تشخیص باکتری، آنتی‌اسید مصرف کرده‌اید، حتما این مسئله را با پزشک خود در میان بگذارید. بسته به نوع آزمایش، شاید لازم باشد برای مدتی مصرف دارو را قطع کنید، چرا که آنتی‌اسیدها می‌توانند در نتیجه‌ی آزمایش اختلال ایجاد کنند و نتیجه‌ نادرست به‌دست آید.

• آندوسکوپی پزشک ممکن است قسمت فوقانی دستگاه گوارش شما را به وسیله یک اسکوپ معاینه کند آندوسکوپی در این روش پزشک یک لوله‌ی توخالی مجهز به یک لنز آندوسکوپ را از طریق گلو به مری، معده و روده‌ی کوچک می‌فرستد پزشک به وسیله آندوسکوپ به دنبال زخم‌ها می‌گردد اگر پزشک زخم معده را تشخیص دهد، نمونه ای از بافت معده برمی دارد تا آن را در آزمایشگاه مورد بررسی قرار دهند به کمک نمونه برداری هم‌چنین می‌توان تشخیص داد که باکتری هلیکوباکتر پیلوری در جدار درونی معده وجود دارد یا نه در صورتی که بیمار مسن تر باشد، علائم خون‌ریزی داشته باشد، به ‌تازگی دچار کاهش وزن شده باشد یا در خوردن و بلع غذا مشکل داشته‌ باشد، پزشک احتمالا آندوسکوپی را توصیه خواهد کرد.

اگر با آندوسکوپی زخمی در معده‌ مشاهده شود، لازم است که پس از درمان و حتی در صورت بهبود علائم، یک آندوسکوپی مجدد انجام می‌شود تا از بهبود زخم معده اطمینان حاصل شود

• عکس‌برداری از قسمت فوقانی معده و روده:

از قسمت فوقانی دستگاه گوارش که گاه «بلع باریوم» نیز نامیده می‌شود، تصاویر اشعه ایکس از مری، معده و روده‌ی کوچک گرفته می‌‌شود در این روش، ابتدا مایعی سفید‌رنگ می‌نوشید که حاوی باریوم است این مایع دستگاه گوارش شما را پر کرده و زخم معده را بیشتر قابل رؤیت می‌کند

درمان زخم معده

درمان زخم های معده بسته به علت آن متفاوت است در صورت وجود هلیکوباکتر پیلوری، باید درمانی برای از بین بردن آن اتخاذ شود مصرف آسپرین و مُسکن‌های مشابه آن را نیز باید در صورت امکان کاهش داد یا قطع کرد و با دارو‌های دیگر علائم زخم معده را بهبود بخشید داروهایی که برای درمان زخم معده تجویز می شوند، عبارت‌اند از:

• داروهای آنتی‌بیوتیک برای از بین بردن هلیکوباکتر پیلوری H pylori :

اگر این باکتری در دستگاه گوارش شما یافت شود، پزشک ممکن است ترکیبی از آنتی‌بیوتیک‌ها را برای از بین بردن آن تجویز کند این آنتی‌بیوتیک‌ها عبارت‌اند از: آموکسی‌سیلین Amoxil، کلاریترومایسین Biaxin، مترونیدازول Flagyl، تینیدازول Tindamax، تتراسیکلین Tetrayline HL و لووفلوکساسین Leaquin انتخاب این آنتی‌بیوتیک‌ها با توجه به محل زندگی و میزان مقاومت بدن‌ افراد به نوع آنتی‌بیوتیک متفاوت است.

شما احتمالا به مدت دو هفته باید آنتی‌بیوتیک بخورید و برای کاهش اسید معده داروهای دیگر نیز مصرف کنید.

داروهایی که به همراه آنتی‌بیوتیک مصرف خواهید کرد، بازدارنده‌ های پروتون پمپ proton pump inhibitor و احتمالا ساب سالیسیلات بیسموت Pepto-Bismol خواهند بود

• داروهایی که مانع تولید اسید و موجب بهبود زخم معده می‌شوند بازدارنده‌های پروتون پمپ که PPI نیز نامیده می شوند، با غیرفعال کردن قسمت‌هایی از سلول‌ که اسید تولید می‌کنند، اسید معده را کاهش می‌دهند این داروها هم شامل داروهای بدون نسخه هستند، و هم داروهایی که تنها با نسخه‌ی پزشک تهیه می‌شوند از میان این داروها می‌توان به این موارد اشاره کرد: اوموپرازول Prilose، لانسوپرازول Preaid، رابپرازول Aiphex، اسومپرازول Nexium و پانتوپرازول Protonix مصرف طولانی‌مدت بازدارنده‌های پروتون پمپ، مخصوصا با دُز بالا، خطر شکستگی لگن، مچ دست و ستون فقرات را بالا می‌برد از پزشک خود بپرسید که آیا مصرف مکمل‌های کلسیم می‌تواند این خطرها را کاهش دهد یا خیر

• داروهایی برای کاهش تولید اسید داروهایی که تولید اسید را متوقف می‌کنند و مسدودکننده‌های هیستامین H-2 نیز نامیده می‌شوند، میزان اسید معده‌ شما را کاهش می‌دهند و به این ترتیب زخم معده را بهبود بخشیده و روند درمان آن را سرعت می بخشند این داروها که هم بدون نسخه هم با نسخه قابل تهیه هستند، شامل رانیتیدین Zanta، فاموتیدین Pepid، سیمتیدین Tagamet HB و نیزاتیدین Axil AR هستند

• داروهایی که اسید معده را خنثی می‌کنند پزشک شما ممکن است در رژیم دارویی‌تان داروهایی را برای خنثی کردن اسید معده بگنجاند این داروها اسید معده را خنثی می‌کنند و سریعا می‌توانند درد معده را نیز برطرف کنند بسته به مواد اصلی به کار رفته در این نوع دارو باید دانست اسهال یا یبوست از عوارض جانبی مصرف این داروهاست

• داروهایی که از لایه‌ی داخلی معده و روده‌ی کوچک محافظت می‌کنند در برخی موارد پزشک ممکن است داروهایی‌ را تجویز کند که به محافظت از بافت‌ لایه‌ی داخلی معده و روده‌ی کوچک کمک کند از میان این داروها می‌توان به سوکرالفات erafate و میسوپروستل ytote اشاره کرد

انجام آندوسکوپی مجدد پس از درمان اولیه

درمان زخم های معده‌ اغلب با موفقیت همراه است و این زخم ها بهبود می یابند اما در صورتی که علی رغم درمان، علائم شدیدتر شده یا دوام یابند، ممکن است پزشک برای یافتن سایر علل ایجاد این علائم، آندوسکوپی مجدد را توصیه کند اگر حین آندوسکوپی زخمی مشاهده شود، پزشک ممکن است انجام آندوسکوپی مجدد پس از درمان را توصیه کند تا مطمئن شود زخم بر طرف شده است از پزشک خود در مورد لزوم انجام این آزمایشات مجدد بپرسید

زخم هایی که بهبود نمی یابند

زخم‌ های درمان ناپذیر معده را زخم های مقاوم به درمان می نامند دلایل بسیاری برای بهبود نیافتن زخم معده وجود دارد که موارد زیر از این جمله اند:

• عدم مصرف داروها طبق دستور پزشک

• برخی از انواع باکتری هلیکوباکتر پیلوری که در برابر آنتی‌بیوتیک‌ها مقاوم هستند

• مصرف مداوم تنباکو

• مصرف مداوم مُسکن‌ها ازجمله آسپرین، ایبوپروفن و ناپروکسین سدیم و غیره که خطر ابتلا به زخم معده را بالا می‌برند در موارد نادر، زخم معده می‌تواند بر اثر موارد زیر به وجود آید:

• تولید بیش از حد اسید معده، که اغلب در سندروم زولینگر–الیسون Zollinger-Ellison syndrome مشاهده می‌شود

• عفونتی غیر از باکتری هلیکوباکتر پیلوری

• سرطان معده

• سایر بیماری‌ها که منجر به بروز زخم‌هایی در معده و روده‌ی کوچک می‌شوند که شبیه زخم معده هستند، مانند بیماری کرون crohn's disease درمان این زخم های مقاوم معمولا علاوه بر مصرف آنتی‌بیوتیک‌های مختلف، مستلزم از بین بردن عواملی است که ممکن است در روند درمان تداخل کنند اگر بر اثر زخم معده دچار مشکلی حاد نظیر خون‌ریزی شدید یا پرفوراسیون سوراخ‌شدگی معده شوید، ممکن است نیاز به جراحی داشته باشید هرچند امروزه به دلیل وجود داروهای مؤثر فراوان، کمتر از گذشته جراحی انجام می‌شود

سبک زندگی و درمان های خانگی

با انجام اقدامات زیر می توانید از دردهای مربوط به زخم معده رها شوید:

• انتخاب یک رژیم غذایی مناسب: رژیم غذایی که انتخاب می کنید بهتر است حاوی سبزیجات، میوه ها و همه ی غلات باشد نخوردن غذاهای دارای ویتامین بهبود زخم های دستگاه گوارش را برای بدن دشوار می سازد

• مصرف غذاهای حاوی پروبیوتیک شامل ماست، پنیر، سویا و حذف شیر از رژیم غذایی: گاهی خوردن شیرین دردهای زخم معده را تسکین می دهد اما کمی بعد باعث تولید اسید بیشتر می شود که درد را بیشتر می کند در مورد مصرف یا عدم مصرف شیر از پزشک خود سوال کنید

• جایگزین کردن مسکن های دیگر: اگر به طور مرتب مسکن مصرف می کنید، با پزشک خود مشورت کنید شاید استامینوفن گزینه ی خوبی برای شما باشد

• کنترل استرس: استرس می تواند علائم زخم معده را بدتر سازد دقت کنید چه عواملی باعث بروز استرس در شما می شوند گاهی وقت ها استرس اجتناب ناپذیر است، اما به هرحال باید یاد بگیرید که با آن مقابله کنید

• ترک سیگار: سیگار کشیدن می تواند بر روی لایه ی محافظ داخلی معده تاثیر گذاشته و باعث شود معده آسیب پذیر شده و احتمال بروز زخم معده افزایش یابد علاوه بر اینها سیگار کشیدن اسید معده را نیز افزایش می دهد

• اجتناب ازمصرف الکل: مصرف زیاد نوشیدنی های الکلی باعث تحریک و ساییده شدن مخاط داخلی معده و روده شده و التهاب و خونریزی را در پی دارد

• داشتن خواب کافی: خوابیدن به بهبود عملکرد سیستم ایمنی بدن کمک می کند بنابراین می تواند با استرس مقابله کند همچنین بهتر از خوابیدن با معده پر پرهیز کنید

داروهای جایگزین

داروهای بدون نسخه که حاوی کلسیم کربنات هستند Tums, Rolaids ، می‌توانند به درمان زخم معده کمک کنند، اما نباید آنها را به‌عنوان داروهای اصلی مصرف کرد هم‌چنین شواهدی وجود دارد مبنی بر اینکه فلز روی زینک می‌تواند زخم معده را بهبود بخشد از گیاهان داروهایی که برای درمان زخم معده توصیه می‌شوند، می‌توان به زردچوبه، مصطکی، کلم و شیرین‌بیان اشاره کرد گرچه داروهای بدون نسخه و جایگزین می‌توانند مفید واقع شوند، شواهد مبنی بر اثربخشی آن‌ها اندک است از این رو توصیه می‌شود از آنها به‌عنوان داروی اصلی درمان زخم معده استفاده نکنید

آمادگی برای ملاقات با پزشک

در صورت مشاهده ی هرگونه علائم نگران کننده به پزشک عمومی مراجعه کنید در صورت تشخیص زخم معده، به یک پزشک متخصص سیستم گوارشی متخصص بیماری های معده و روده ارجاع داده می شوید بهتر است برای ملاقات با پزشک متخصص کاملا آماده باشید در اینجا اطلاعات لازم در این زمینه ارائه خواهد شد

کاری که می توان انجام داد:

• از محدودیت های پیش از ملاقات مطلع شوید: زمانی که از پزشک وقت ملاقات می گیرید، در مورد اقداماتی که قبل از ملاقات باید انجام دهید، مانند رعایت رژیم غذایی خاص، سوال کنید برخی داروها می توانند بر آزمایشات زخم معده تاثیر بگذارند بنابراین ممکن است پزشک از شما بخواهد که مصرف آن دارو را متوقف کنید و جایگزینی برای این داروها تعیین کند

• تمام علائم خود را یادداشت کنید بهتر است علاوه برعلائم، رژیم غذایی تان را نیز یادداشت کنید افرادی که مشکل زخم معده دارند، زمانی که معده خالی است، علائم بیشتری حس می کنند

• اطلاعات مهم شخصی خود را یادداشت نمایید؛ از جمله بیماری های دیگری که به آن مبتلا هستید، استرس های عمده و تغییرات اخیر زندگی

• لیستی از تمام داروهای مصرفی خود تهیه کنید: ازجمله داروهای بدون نسخه یا تمام مکمل ها و ویتامین هایی که مصرف می کنید همچنین اگر زیاد از مسکن استفاده می کنید، نام مسکن ها را به همراه دوز آنها یادداشت نمایید

• سوالاتی را که قصد دارید از پزشک بپرسید، یادداشت نمایید برای زخم معده سوالات مهمی که می توانید بپرسید، عبارتند از:

• مهم ترین علت این علائم چیست؟

• چه آزمایشاتی برای درمان لازم است و تا آمادگی برای این آزمایشات چه کارهایی لازم است انجام دهم؟

• آیا این شرایط موقتی است یا دائمی؟

• آیا این بیماری عوارض خاصی دارد؟

• چه روش درمانی را پیشنهاد می کنید؟

• اگر این روش جوابگو نبود، گزینه های درمانی دیگر کدامند؟

• آیا لازم است که پرهیز غذایی خاصی را دنبال کنم؟

• چطور می توانم بیماری های دیگر خود را در کنار این شرایط مدیریت و کنترل کنم؟ علاوه بر این سوالات اگر پرسش دیگری حین ملاقات با پزشک به ذهنتان می رسد، در پرسیدن آن تردید نکنید

سوالات احتمالی پزشک از بیمار پزشک نیز از شما سوالاتی خواهد پرسید بهتر است برای پاسخ به این سوالات آماده باشید و به این ترتیب از زمان ملاقات خود با پزشک حداکثر استفاده را ببرید سوالات احتمالی پزشک از شما عبارتند از:

• اولین بار چه زمانی این علائم را مشاهده کردید؟

• آیا این علائم مداوم هستند یا متناوب؟

• شدت این علائم چقدر است؟

• آیا زمانی که گرسنه می شوید، علائم بدتر می شوند؟

• برا تسکین علائم آیا دارویی مصرف کرده اید؟

• آیا عاملی وجود دارد که سبب تشدید یا بهبود علائم شود؟

• آیا آسپرین یا مسکن مصرف می کنید؟ چه مدت یکبار و به چه میزان از این داروها استفاده می کنید؟

• آیا حالت تهوع دارید یا استفراغ می کنید؟

• آیا تاکنون خون یا ماده ی سیاه رنگ بالا آورده اید؟

• آیا تاکنون در مدفوع خود خون مشاهده کرده اید؟ در مدتی که منتظر ملاقات پزشک خود هستید، بهتر است از سیگار کشیدن، نوشیدن مشروبات الکلی، غذاهای ادویه دار و همچنین از قرار گرفتن در موقعیت های استرس زا اجتناب کنید