لیتوتریپسی چیست؟

لیتوتریپسی یک فرایند پزشکی برای درمان نوعی خاصی از سنگ های کلیه یا ارگان های دیگر مثل سنگ کیسه صفرا یا کبد است.

سنگ های کلیه زمانی به وجود می آیند که مواد معدنی و دیگر مواد موجود در ادرار در کلیه ها به صورت بلور و کریستال در می آیند و حجم جامدی را که همان سنگ ها هستند، ایجاد می کنند. این سنگ ها می تواند شامل بلورهای کوچک نوک تیز باشد و یا در فرم های سنگین تر و نرم تر باشد که شبیه به قلوه سنگ های کف رودخانه هستند. این سنگ ها به طور طبیعی هنگام ادرار کردن از بدن دفع می شوند.

با این حال گاهی اوقات بدن نمی تواند تکه های بزرگتر این سنگ ها را از طریق ادرار دفع نماید، که این باعث آسیب به کلیه می شود. افرادی که سنگ کلیه دارند ممکن است خونریزی، درد شدید یا عفونت های مجاری ادرار را تجربه کنند. زمانی که سنگ ها این قبیل مشکلات را ایجاد می کنند، پزشک ممکن است لیتوتریپسی را توصیه کند.

لیتوتریپسی چگونه عمل می کند؟

لیتوتریپسی برای خرد کردن سنگ های درشت کلیه و تجزیه آن به تکه های ریزتر از امواج صوتی استفاده می کند. این امواج صوتی، امواج شوکی فشار بالا نیز نامیده می شوند. رایج ترین فرم لیتوتریپسی، موج شوک اکستراکورپوریال (extracorporeal) یا ESWL است.

اکستراکورپوریال به معنی "خارج از بدن" است که در این مورد به منبعِ موج صوتی اشاره دارد. در طول ESWL، دستگاه مخصوصی که لیتوتریپتر نام دارد، امواج صدا را تولید می کند. این امواج به داخل بدن حرکت کرده و سنگ ها را خرد می کنند.

ESWL از سال های اولیه دهه 1980 تا کنون مورد استفاده قرار گرفته است. این روش به عنوان درمان انتخابی برای سنگ های بزرگتر کلیه، به سرعت جایگزین جراحی شد. این یک روش غیر تهاجمی است، به این معنی که نیازی به جراحی وجود ندارد. عمل های غیر تهاجمی عموما ایمن تر هستند و بهبودی پس از آنها راحت تر از عمل های تهاجمی صورت می گیرد.

انجام لیتوتریپسی حدود 45 دقیقه تا یک ساعت زمان می برد. در این روش معمولا بیمار نوعی از بیهوشی (بی حسی موضعی یا بیهوشی عمومی) دریافت می کند و دردی حس نخواهد کرد.

پس از انجام این عمل، خرده های سنگ با ادرار کردن از کلیه یا حالب (ureter) خارج می شوند. لوله ای که از کلیه به مثانه متصل است و ادرار از میان آن عبور می کند، لوله حالب نام دارد.

چگونه برای عمل لیتوتریپسی آماده شویم؟

بسیار مهم است که پزشکتان را از داروهایی که برایتان تجویز شده یا مکمل هایی که مصرف می کنید مطلع سازید. داروهای خاصی مثل آسپرین (بافرین)، ایبوپروفن (ادویل) و وارفارین (کومادین) یا سایر رقیق کننده های خون می توانند در لخته سازیِ خون اختلال ایجاد کنند.

احتمالا پزشک از شما می خواهد که مصرف این قبیل داروها را پیش از عمل متوقف کنید. با این حال مصرف هیچ دارویی را خودسرانه و بدون دستور پزشک قطع نکنید.

برای برخی بیماران لیتوتریپسی از طریق بی حسی موضعی صورت می گیرد که منطقه خاصی را برای پیشگیری از درد بی حس می کند. با این وجود اغلب این عمل را تحت بیهوشی عمومی انجام می دهند که طی آن بیمار کاملا در خواب است و چیزی متوجه نمی شود. در صورت انجام عمل با بیهوشی کامل، احتمالا پزشک از شما می خواهد که حد اقل به مدت 6 ساعت پیش از عمل چیزی نخورید و نیاشامید.

اگر عمل ESWL را تحت بیهوشی عمومی انجام می دهید، طوری برنامه ریزی کنید که بعد از عمل یکی از اعضای خانواده یا دوستانتان، شما را تا منزل همراهی کنند، چرا که این نوع بیهوشی موجب خواب آلودگی می شود و تا زمانی که اثر دارو کاملا از بین رود، باید از رانندگی اجتناب کرد.

از لیتوتریپسی چه انتظاری می توان داشت؟

لیتوتریپسی معمولا به صورت سرپایی انجام می شود، یعنی همان روز که به بیمارستان مراجعه می کنید، عمل انجام گرفته و مرخص خواهید شد.

قبل از عمل روپوش مخصوص پوشیده و روی تخت معاینه و پشتی نرمی که از آب پر شده دراز می کشید و تا پایان عمل همان جا باقی می مانید. سپس برای تسکین درد مسکن و برای پیشگیری از عفونت آنتی بیوتیک تجویز می شود.

در طول عمل لیتوتریپسی موج شوکی فشاربالا از بدن بیمار گذر کرده تا به سنگ های کلیه می رسد. این امواج سنگ های بزرگتر را خرد کرده و به صورت اجزای خیلی ریز در می آورد که می توانند به راحتی از سیستم ادراری بگذرند.

بعد از عمل و قبل از مرخص شدن، حدود دو ساعت در ریکاوری خواهید ماند. در بعضی موارد ممکن است بیمار یک شب در بیمارستان بستری شود. طوری برنامه ریزی کنید که بتوانید پس از عمل یکی دو روز در منزل استراحت کنید. همچنین بهتر است تا چندین هفته بعد از انجام عمل لیتوتریپسی، آب فراوان بنوشید. این اقدام به کلیه ها کمک می کند که اجزای باقیمانده سنگ ها را با فشار آب به بیرون برانند.

خطر لیتوتریپسی

مانند بیشتر عمل ها، این عمل نیز دارای خطراتی می باشد.

ممکن است خونریزی داخلی اتفاق بیفتد و احتیاج به انتقال خون پیدا کنید. همچنین ممکن است تکه ای از سنگ های دفع شده از کلیه، جریان ادرار را مسدود سازد و دچار عفونت و حتی آسیب کلیوی شوید . این عمل می تواند به کلیه ها آسیب برساند و عملکرد کلیه بعد از عمل با مشکل مواجه شود و به خوبی قبل کار نکند.

چشم انداز دراز مدت به بیماری سنگ کلیه

سنگ کلیه عموما برای بیماران مبتلا، چشم انداز خوبی دارد. بهبودیِ این بیماری بسته به سایز و تعداد سنگ ها می تواند متغیر باشد. اما لیتوتریپسی معمولا می تواند تمامی آنها را به طور کامل خارج سازد. در بعضی موارد نیز ممکن است نیاز به درمان های مکمل باشد.

در حالی که لیتوتریپسی برای اغلب افراد خیلی خوب عمل می کند، اما احتمال عود و بازگشت سنگ ها نیز وجود دارد.