نیکوتین
نیکوتین یک ترکیب آلی نیتروژندار است که بیشتر در گیاهانی مانند تنباکو و در اندازههای کمتر در گوجهفرنگی، سیبزمینی، بادمجان و فلفلسبز یافت میشود. نیکوتین و هورمون سروتونین از هیپوتالاموس ترشح می شوند و به هورمون های شادی معروف هستند. ۰٫۳ تا ۵ درصد گیاه خشک تنباکو را نیکوتین میسازد و یک زهر اثرگذار بر سامانه عصبی است که در بسیاری از حشرهکشها به کار میرود. نیکوتین در اندازههای کمتر یک انگیزنده زیستی (محرکهای زیستی) است و سبب اعتیاد و بیحالی وناتوانی میشود بسیاری از ویژگیهای روانی دود تنباکو است.نیکوتین به سادگی از راه پوست جذب میشود و با نظر به حلشوندگی آن در آب یکی از راههای به دست آوردن آن خیساندن تنباکوی تکه شده در آب برای زمان ۱۲ ساعت است.اثر نیکوتین بر جریان خون ویرایش پس از کشیدن (تدخین) دود تنباکو، نیکوتین موجود در آن ظرف چند ثانیه وارد جریان خون شده و به مغز میرسد. نیکوتینی که به مغز میرسد باعث ترشح شدن لحظهای دوپامین در مغز (سیستم مزوکورتیکولیمبیک)، و احساس لذت و انرژی میشود. اثر دوپامین تولید شده سریعاً از بین رفته (حدود ۲ ساعت) و باعث خستگی و کسل شدن فرد میشود. در این شرایط فرد مجدداً به همان احساس ناشی از ترشح دوپامین نیاز پیدا کرده و مجدداً اقدام به مصرف میکند.[۱] نیکوتین در اندازههای کم یک انگیزندهاست که سبب افزایش هوشیاری، حافظه و فعالیت میشود ولی در اندازههای بیشتر به افزایش تپش قلب، فشارخون و کاهش اشتها میانجامد. نیکوتین هم انگیزنده و هم پریشانکنندهاست و اثر آن بر اساس شیوهٔ مصرف آشکار میشود. پژوهشها نشان میدهند که همانگونه که اندازههای کم اثر انگیزندگی دارد در اندازههای بیشتر سبب افسردگی میشود.داروشناسی ویرایش پس از دمیدن دود سیگار نیکوتین به جریان خون راه یافته و پس از حدود ۷ ثانیه به مغز میرسد. هرچند نیکوتینی که به بدن میرسد تنها بخشی از نیکوتین موجود در سیگار است چون بیشتر نیکوتین موجود در برگ تنباکو در دمای بالای آتش سیگار تجزیه میشود ولی در مصرف برگ تنباکو به صورت جویدن میزان بیشتری از نیکوتین جذب میشود. زهرآگینی ویرایش نیکوتین یک زهر کاراست که تنها نزدیک به ۳۰ تا ۶۰ میلیگرم از آن میتواند یک انسان بزرگسال را از پا درآورد.[۲] این در حالی است که انسان با نزدیک به یک گرم از کوکائین از پا درمیآید.کاربردهای درمانی ویرایش سادهترین خاصیت دارویی نیکوتین بهکارگیری آن برای معتادان نیکوتین به جای سیگار است. اندازههای گوناگون نیکوتین به شکل آدامس، پوششهای پوستی و افشانههای دماغی به بیماران برای ترک وابستگی به سیگار داده میشود.