csf

مایع مغزی نخاعی (به انگلیسی: Cerebro Spinal Fluid)، که در اصطلاح پزشکی سی.اس.اف نام دارد مایعی شفاف و بدون رنگ موجود در مغز و نخاع است. این مایع دارای وزن مخصوص برابر ۱٫۰۰۷ می‌باشد و در شبکهٔ کوروئید بطن‌ها یا ونتریکول‌های مغزی تولید می‌شود. این مایع، به عنوان یک بالشتک یا بافر برای مغز عمل می‌کند و ارائه حفاظتی اولیه و مکانیکی و نیز ایمونولوژیک برای مغز در داخل جمجمه را فراهم نموده و نیز نقشی حیاتی در سیستم خودتنظیم مغز در جریان خون مغزی را ایفا می‌کند. جرم مخصوص مغز و مایع مغزی-نخاعی تقریباً باهم برابر است (تنها حدود ۴ درصد تفاوت)، به‌طوری‌که مغز به آسانی در مایع شناور است. وظایف مایع مغزی-نخاعی: ۱-محافظت: مایع مغزی-نخاعی از مغز در برابر آسیب توسط عمل ضربه گیری(buffering) محافظت می‌کند. در مواقع خاص همچون تصادفات رانندگی یا سوانح ورزشی، CSF قادر به محافظت مغز از تماس اجباری مغز با محفظه جمجمه نمی‌باشد که باعث ایجاد خونریزی، آسیب مغزی، و گاهی مواقع مرگ می‌شود. ۲- بویانسی/شناوری: وزن واقعی مغز انسان حدود ۱۴۰۰ گرم است، اما وزن خالص مغز غوطه ور در مایع مغزی-نخاعی حدودا ۵۰ یا ۲۵ گرم می‌باشد؛ بنابراین مغز در شناوری یا بویانسی خنثی قرار دارد که به مغز این امکان را می‌دهد تا چگالی خود را بدون آسیب دیدگی ثابت نگه دارد. ۳- دفع مواد زاید و پایداری شیمیایی: جریان یک طرفه از مایع مغزی-نخاعی به خون باعث دور نمودن بالقوهٔ متابولیت‌های زیان آور، داروها و دیگر مواد از مغز و دستگاه عصبی مرکزی از طریق سد خونی-مغزی می‌شود. این امکان تنظیم هموستاتیک توزیع فاکتورهای نورواندوکرین را می‌دهد، تغییرات جزئی می‌توانند باعث ایجاد مشکلات یا آسیب به سیستم عصبی شود. برای نمونه، غلظت بالای گلیسین در کنترل دما و فشار خون اختلال ایجاد می‌نماید و pH بالای مایع مغزی-نخاعی باعث سرگیجه و سنکوب می‌گردد. ۴- محیط اندوکرین برای مغز: یکی از وظایف CSF انتقال هورمون‌ها به دیگر نواحی مغز است. هورمون‌های آزاد شده به درون مایع مغزی-نخاعی می‌توانند به محل‌های دور از مغز جابجا شوند که در آنجا می‌توانند عمل نمایند. ۵- پیشگیری از ایسکمی مغزی: پیشگیری از ایسکمی مغزی با کاهش مقدار CSF در فضای محدود داخل جمجمه صورت می‌گیرد. این کار فشار داخل جمجمه‌ای کل را کاهش داده و پرفیوژن مغزی را تسهیل می‌نماید.