بارداری در مادران نوجوان

بارداری در سنین نوجوانی چقدر شایع است؟

بارداری در سنین زیر 19 سال را بارداری نوجوانی می گویند. برای تمام زنان، عموما پس از سن بلوغ و زمانی که به طور منظم عادت ماهیانه دارند، در صورتی که ارتباط جنسی واژینال داشته باشند، امکان بارداری وجود دارد.

طبق گزارش مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری ها (CDC)، در سال 2015 درآمریکا تقریبا دویست و سی هزار کودک از مادران 15 تا 19 ساله متولد شده اند. هرچند که میزان بارداری مادران نوجوان در ایالات متحده آمریکا رو به کاهش است، اما این میزان نسبت به دیگر کشورهای صنعتی هنوز هم بیشتر است.

علائم بارداری

اولین بار احتمالا زمانی متوجه وضعیت بارداری خود می شوید که قاعدگی به موقع صورت نمی گیرد. اما داشتن یک پریود خفیف در زمانی که انتظار آن را دارید، به این معنی نیست که قطعا باردار نیستید. در هفته های اول بارداری، خونریزی های خیلی خفیف نیز ممکن است وجود داشته باشد.

علائم بارداری عبارتند از:

• از دست دادن یک دوره قاعدگی و یا داشتن قاعدگی خیلی خفیف
• حساسیت و درد سینه ها
• حالت تهوع، به خصوص هنگام صبح
• استفراغ
• احساس سبکی سر
• ضعف و از حال رفتن
• افزایش وزن
•  احساس خستگی
• تورم و التهاب شکم

بارداری در سنین نوجوانی چه تاثیراتی بر مادران نوجوان دارد؟

مادران نوجوان نسبت به مادرانی که در سنین متوسط بارداری هستند، بیشتر در معرض خطر پره اکلامسی (preeclampsia) و عوارض آن قرار دارند که یک اختلال خطرناک در فشار خون است. در این شرایط خطر زایمان زودرس و یا وزن پایین نوزاد نیز بیشتر است. در واقع پره اکلامسی که آن را مسمومیت بارداری نیز می خوانند، می تواند به کلیه ها نیز آسیب رسانده و هم برای مادر و هم جنین او خطر آفرین باشد.

شانس ابتلا به کم خونی در زنان نوجوانی که باردار می شوند، بیشتر است. کم خونی به معنای کاهش گلوبول های قرمز خون است. این عارضه می تواند موجب احساس ضعف و خستگی در مادر شود و بر رشد جنین نیز اثرات منفی دارد.

زایمان در ایالات متحده آمریکا اکنون نسبت به گذشته خطرات کمتری دارد، اما با این حال هنوز هم زایمان نوجوانان نسبت به زایمان زنان بالای 20 سال، امری پر خطر است. طبق آمار سازمان جهانی بهداشت (WHO)، یکی از دلایل عمده مرگ و میر زنان بین سنین 15 تا 19 سال، عوارض بارداری و زایمان است.

فردی که در سنین نوجوانی باردار می شود، برای در میان گذاشتن این موضوع با خانواده و دوستانش نگران و بیمناک است. اگر در مورد این موضوع با کسی صحبت نکنید و کمک و حمایتی را که لازم دارید از اطرافیان طلب نکنید، بیشتر منزوی و افسرده خواهید شد.

برخی از مادران نوجوان به همین دلیل ترک تحصیل می کنند. بنابراین می توان گفت که بیشتر مادران نوجوان از طبقه محروم جامعه هستند.

مادرانی که اولین زایمانشان در نوجوانی بوده است، به احتمال زیاد بیش از یک فرزند به دنیا خواهند آورد. از هر 5 کودکی که از مادران نوجوان به دنیا می آید، یکی از آنها فرزند دوم یا سوم است. برای مادرانی که چندین فرزند دارند و تحصیل کرده هم نیستند، شرایط بسیار دشوارتر است و این عده به دلیل درآمد کم، نمی توانند چنان که باید از فرزندانشان مراقبت کنند.

بارداری و زایمان در نوجوانی چه تاثیراتی بر فرزندان دارد؟

یک دوره بارداری کامل 40 هفته به طول می انجامد. نوزادی که پیش از هفته 37 ام متولد می شود، یک نوزاد زودرس است. احتمال این که زایمان های زودرس در مادران نوجوان رخ دهد، خیلی بیشتر است.

گاهی اوقات این نوزادان، در اندام ها و مغز خود به رشد کافی نرسیده اند. بسته به این که یک نوزاد تا چه حد زودرس باشد، سلامت و رشد او می تواند برای تمام عمر دچار مشکلاتی شود.

نوزادان زودرس اغلب وزن کمتری دارند. نوزادان دارای وزن پایین تر از حد نرمال، ممکن است برای تنفس و شیر خوردن دچار مشکل باشند. همچنین کودکانی که با وزن کم متولد می شوند، همچون بزرگسالان مستعد ابتلا به دیابت یا ناراحتی های قلبی هستند.

کم وزنی در هنگام تولد، همچنین می تواند بر رشد مغز تاثیر منفی بگذارد. بنا بر مشاهداتی که صورت گرفته، این کودکان در آینده مشکلات یادگیری نیز خواهند داشت.

علاوه بر خطر کم وزنی، میزان مرگ و میر نیز در نوزادانی که از مادران نوجوان متولد می شوند بیشتر است.

بارداری مادران نوجوان چه تاثیری بر پدران نوجوان دارد؟

پدر شدن در سنین نوجوانی یک پدیده به مراتب خطرناک تر و دارای مشکلات بیشتر است که تغییرات اساسی در زندگی فرد ایجاد می کند. پدران نوجوان مجبور نیستند نگران سلامت فرزندان خود باشند، اما معمولا به لحاظ شغل و درآمد و تامین هزینه های زندگی بسیار دچار مشکل می شوند.

سن قانونی روابط جنسی در ایالات مختف آمریکا متفاوت است. در برخی ایالات ممکن است یک مرد جوان 18 ساله را در صورتی که با یک دختر زیر 18 سال معاشرت جنسی داشته باشد، به جرم تخلف و تجاوز جنسی دستگیر کنند. این امر می تواند آثار بسیار مخرب و فاجعه بار بر زندگی و آینده یک مرد جوان داشته باشد.

بارداری را چگونه تشخیص می دهند؟

 تست های بارداری خانگی مثل بِیبی چک ها در بیشتر سوپر مارکت ها و داروخانه ها موجود است. این تست ها می توانند هورمون بارداری را در ادرا شناسایی کنند. چنانچه یک هفته پس از به تاخیر افتادن قاعدگی از این تست ها استفاده کنید، ممکن است از دقت بالاتری برخوردار باشند.

اگر تست های خانگی نشان دادند که باردار نیستید، می توانید یک هفته صبر کنید و سپس با انجام یک آزمایش دیگر از این موضوع اطمینان پیدا کنید.

اما اگر نتیجه این تست ها بارداری را نشان دهد، باید یک وقت ملاقات از پزشک زنان بگیرید. در این صورت با انجام معاینات فیزیکی یا آزمایش خون می توانید از وضعیت حاملگی خود اطمینان یابید.

مادران نوجوان باردار چه انتخاب هایی پیش رو دارند؟

معمولا زنان نوجوان باردار، از مواجهه با پزشک واهمه دارند، اما در این وضعیت مراجعه به پزشک متخصص زنان، امر بسیار مهمی برای سلامت مادر و جنین است.

 پزشک می تواند بنا به شرایط  مادر، او را از انتخاب هایی که در این زمینه دارد آگاه سازد:

• سقط جنین یا پایان دادن به بارداری با نظر پزشک
• دادن سرپرستی فرزند به خانواده ای دیگر، یعنی نوزاد را به دنیا آورده و سپس او را به شخص دیگری واگذار کنید تا در شرایطی بهتری رشد و تربیت یابد.
• نوزاد را به دنیا آورده و او را بزرگ کنید.

در شرایط مطلوب و ایده آل، بهتر است که پدر و مادر با همراه با یکدیگر بهترین تصمیم ممکن را بگیرند. اما متاسفانه این امکان همیشه فراهم نیست.

در این مورد نهادهای اجتماعی خاص و کلینیک های سلامت عمومی و کنترل بارداری، می توانند مشاوره های لازم را به شما ارائه دهند تا بتوانید تصمیم درستی بگیرید.

آیا برای یک مادر نوجوان، امکان داشتن نوزاد سالم وجود دارد؟

مادران نوجوان نیز می توانند فرزندان سالم به دنیا آورند. برای این منظور لازم است که به محض اطلاع از بارداری، به پزشک مراجعه کرده و در تمام جلسات مراقبت بارداری شرکت کرده و به طور منظم با پزشک یا مامای خود قرار ملاقات بگذارید.

مراقبت های مامایی لازم در دوران بارداری، برای سلامت مادر و جنین بسیار اهمیت دارد. همچنین تغذیه مناسب، ورزش و داشتن خانواده و دوستان حمایتگر نیز دارای اهمیت زیادی است.

تحقیقات نشان داده است که سیگار کشیدن در این دوران موجب کم وزنی نوزاد می شود و احتمال زایمان زودرس را نیز بیشتر می کند. هرگز نباید در دوران بارداری سیگار بکشید.  

مصرف الکل و مواد مخدر نیز برای مادر و جنین آسیب های بسیار در پی دارد. هرگز در این دوران مشروبات الکلی ننوشید و از مصرف مواد مخدر یا روان گردان نیز به شدت پرهیز کنید. اگر به الکل یا مواد مخدر اعتیاد دارید، با پزشک مشورت کنید تا با برنامه های درمانی و مشاوره بتوانید مصرف آن را کنار بگذارید.

در این دوران فقط داروهایی را می توانید مصرف کنید که پزشک آنها را تجویز کرده است. در مورد هر نوع مکمل یا داروی بدون نسخه ای که مصرف می کنید، با پزشک مشورت کنید.

مراقبت های پزشکی برای تمام زنان باردار، صرف نظر از این که چه سن و سالی دارند، لازم و ضروری است. اما از آنجا که بدن نوجوانان هنوز در حال رشد است، این مراقبت ها از حساسیت بیشتری برخوردار است.

از پزشک زنان و مراقبت های بارداری چه انتظاری می توان داشت؟

در طول 6 ماهه اول بارداری، ممکن است نیاز باشد که ماهی یک بار با پزشک خود ملاقات کنید. در ماه های آخر نیز بهتر است هر دو هفته یک بار به پزشک مراجعه کنید و بلاخره در ماه آخر، برای اطمینان از سلامت مادر و جنین این ملاقات ها هفته ای یک بار صورت می گیرد.

پزشک زنان، هر بار وزن مادر و فشار خون او را اندازه می گیرد و شکم او را معاینه می کند. همچنان که جنین رشد می کند، پزشک نیز وضعیت مادر را ارزیابی کرده و به صدای قلب جنین گوش می دهد.

پزشک از حال و روز مادر سوال می کند، به سوالات او پاسخ داده و وضعیت هفته های بعد را برای او توصیف می کند.

بهتر است تمام دغدغه ها، نگرانی ها و سوالات خود را روی یک برگ کاغذ یادداشت کنید تا هنگام ملاقات با پزشک، فراموش نکنین آنها را مطرح کنید.

به یاد داشته باشید حتما تمام احساسات خود و دغدغه هایی که از جانب خانواده دارید، و همچنین وضعیت سلامت خود و جنینتان را برای پزشک شرح دهید.

در شرایط زیر بهتر است فورا به پزشک مراجعه کنید:

• اگر هرگونه خونریزی واژینال دارید
• اگر دچار سردرد شدید یا مداوم هستید
• اگر دچار تاری دید شده اید
• اگر درد های شکمی دارید
• اگر دائما استفراغ می کنید
• اگر تب و لرز دارید
• اگر به هنگام ادرار کردن، درد یا سوزش دارید
• اگر دفع مایع از واژن دارید
• اگر پاهایتان متورم ودردناک است.

چگونه می توان از بارداری در نوجوانی پیشگیری کرد؟

اگر به لحاظ جنسی فعال هستید، روش های بسیاری وجود دارد که می تواند شانس بارداری را کاهش دهد.

طبق مطالعه ای که در مجله علمی پلاس وان (PLoS One) به چاپ رسیده است، آموزش های جنسی، ارتباط مستقیم با کاهش میزان بارداری در نوجوانی داشته است.

انجمن های بسیار وجود دارند که در این زمینه مشاوره های خاص ارائه می دهند و برای پیشگیری از بارداری در سنین پایین برنامه های آموزشی برگزار می کنند.

این گروه ها می توانند اطلاعاتی در زمینه کنترل و جلوگیری از بارداری ارائه دهند که کمک می کند تا زنان نوجوان، محدودیت های جنسی خود را بهتر بشناسند و بتوانند از رابطه جنسی محافظت نشده و در نتیجه از باردار شدن پرهیز کنند.

برخی از این انجمن ها، فقط به شما مشاوره ارائه می دهند. بسیاری از افراد نیز با صحبت کردن و گرفتن مشورت از کسانی که هم سن و سال خودشان هستند، احساس راحتی بیشتری دارند. بنابراین شما می توانید با یک مرکز سلامت در نزدیکی محل زندگی تان تماس بگیرید و در این زمینه اطلاعات کسب کنید.

روش های تجویزی پیشگیری از بارداری

این روش ها را می توانید با دستور پزشک یا کلینیک های سلامت زنان اجرا کنید.

آی یو دی یا ابزار درون رحمی (آی یو دی)

آی یو دی، وسیله ای از جنس پلاستیک یا فلز است که پزشک برای پیشگیری از بارداری در رحم فرد قرار می دهد. این فرایند به صورت سرپایی صورت می گیرد و نیازی به بستری شدن در بیمارستان ندارد. آی یو دی به وسیله مکانیزم های مختلف، از بروز بارداری جلوگیری می کند و معمولا به میزان 99 درصد نیز موثر است.

آی یو دی ها در انواع و برندهای مختلف در دسترس می باشند:

• کایلینا (هورمونی) Kyleena
• لیلِتا (Liletta)
• میرنا (Mirena)
• پاراگارد (مسی) ParaGard
• اسکایلا (Skyla)

کپسول های کاشتنی ضد بارداری

بسیاری از روش های کنترل بارداری، بر سطح هورمون ها در بدن چنان تاثیر می گذارند که دیگر احتمال بارداری از بین می رود. موثر ترین این روش ها استفاده از کپسول های کاشتنی ضد بارداری است که با نام نکس پلانون (Nexplanon) نیز خوانده می شوند.  

این وسیله در واقع نوعی چسب پلاستیکی بسیار کوچک است که زیر پوست بازو جاگذاری می شود و به تدریج شکلی مصنوعی از هورمون جنسی پروژسترون را آزاد می سازند. آزادسازی هورمون پروژسترون به پیشگیری از تخمک گذاری کمک می کند. در واقع در بدن زن تخمکی آزاد نمی شود که بارور گردد. این کاشت به مدت سه سال باقی می ماند و 99 درصد نیز موثر است.

روش های دیگر کنترل بارداری

قرص، آمپول و چسب های ضد بارداری نیز از روش های دیگر پیشگیری هستند که بر روی سطح هورمون ها تاثیر می گذارند. این موارد معمولا به میزان 94 تا 99 درصد موثر خواهند بود. برخی از برند های موجود عبارتند از:

• قرص های ضد بارداری السی، یاز،  یاسمین، روکین، کنتراسمین، دروسپیل و بسیاری از قرص های دیگر
• آمپول دپو پروورا (Depo-Provera)
• چسب پچ اورتو اورا (Ortho Evra)

دیافراگم یا کاندوم زنانه و کلاهک گردن‌رحمی (سرویکال کپ)، از جمله ابزار هایی هستند که پیش از رابطه جنسی در واژن جاگذاری می شوند. به کمک این وسایل، از ورود اسپرم به رحم جلوگیری می شود و تاثیر گذاری آنها نیز 71 تا 88 درصد است.

روش های کنترل بارداری بدون نسخه

وسایل پیشگیری از بارداری بدون نسخه را نیز می توانید از داروخانه یا سوپر مارکت ها تهیه کنید. هرچند تاثیر گذاری این روش ها به اندازه روش های تجویزی نیست، اما شانس بارداری را کاهش می دهند.

کاندوم ها

میزان بارداری دختران نوجوان در آمریکا، تا 25 درصد کاهش یافته است. متخصصان عقیده دارند دلیل این امر استفاده بیشتر نوجوان (کسانی که به لحاظ جنسی فعال تر اند) از کاندوم است.

در حقیقت استفاده درست از کاندوم می تواند مانع از بارداری شود. کاندوم ها همچنین اگر به شیوه صحیح مورد استفاده قرار گیرند، می توانند از بروز عفونت های منتقله جنسی نیز پیشگیری کنند. استفاده از این وسیله برای پیشگیری از بارداری تا 85 درصد موثر است.

اسفنج های ضد بارداری

اسفنج های ضدبارداری از جنس پلی اورتان بوده و به شکل بالش های کوچکی هستند که حاوی یک ماده اسپرم کش است. در یک طرف این اسفنج ها، فرو رفتگی وجود دارد که روی دهانه رحم قرار داده می شود و به عنوان سدی جلوی عبور اسپرم ها به داخل دهانه رحم را می گیرد. در طرف دیگر اسفنج، یک حلقه وجود دارد که در هنگام خارج کردن اسفنج می توان با کشیدن آن، اسفنج را بیرون آورد. این وسیله می تواند 76 تا 88 درصد موثر واقع شود. برندی که در آمریکا به فروش می رسد، اسفنج روز نام دارد.

قرص های صبح روز بعد (Morning-after pill)

قرص های صبح روز بعد یا قرص‌های پلن B که با برند های Ella و Next Choice در دسترس هستند، حاوی هورمون هایی هستند که از آزاد سازی تخمک در رحم پیشگیری می کنند و باعث ریزش جداره رحم می شوند و از این طریق مانع از تخمک گذاری می شوند.

برای این که تخمک ها با اسپرم در تماس قرار گیرند و بارداری صورت گیرد، ابتدا باید فرایند تخمک گذاری به درستی انجام شود.

در صورتی که روش های دیگر پیشگیری برایتان موثر نبوده است و یا تا کنون با هیچ روشی از باردار شدن جلوگیری نکرده اید، استفاده از قرص های صبح روز بعد می تواند برای شما گزینه مناسبی باشد. زنان بالای 17 سال برای استفاده از این قرص ها نیازی به تجویز پزشک ندارند (در آمریکا).

سازمان پلَند پَرِنت هود (Planned Parenthood)، سازمانی غیر انتفاعی در آمریکا است که در زمینه روابط جنسی به مردم کمک می کند. طبق گفته این سازمان، اگر این قرص ها در طی سه روز رابطه جنسی محافظت نشده مصرف شوند، به میزان 75 تا 89 درصد موثر خواهند بود. قرص های صبح روز بعد Ella را اگر به فاصله 5 روز از رابطه جنسی محافظت نشده مصرف کنیدف میزان تاثیرگذاری ان 85 درصد خواهد بود.

توصیه ای برای زنان باردار نوجوان

اگر چه در نوجوانی نیز می توان کودک سالم به دنیا آورد، اما چنان که گفتیم، در این خصوص احتمال خطر و نگرانی هایی نیز برای مادر و فرزند وجود دارد. اگر در این سن و سال باردار شدید، حتما بلافاصله در مورد شرایط خود با یک پزشک متخصص زنان مشورت کنید.  

مرجع:

 https://www.healthline.com/health/adolescent-pregnancy