سنگ کلیه: علائم، علت ها و درمان

سنگ کلیه

سنگ کلیه  توده های کوچکی از مواد معدنی و نمک ها هستند که درون کلیه ها تشکیل می شوند و ممکن است از دستگاه ادراری نیز عبور کنند. سنگ های کلیوی معمولا اندازه های مختلفی دارند. اندازه این سنگ ها از اندازه یک گلوله تا یک توپ پینگ پنگ متفاوت است. علائم و نشانه های سنگ کلیه شامل خون در ادرار و درد در شکم، کشاله ران یا پهلو می باشد. حدود ۵ درصد از افراد در طول زندگی خود دچار سنگ کلیه می شوند .

چه چیز باعث سنگ کلیه می شود؟

کلیه ها سطح مایعات، مواد معدنی، نمک ها و سایر مواد موجود در بدن را تنظیم می کنند. زمانی که تعادل این ترکیبات تغییر می کند، ممکن است سنگ کلیه تشکیل گردد. چهار نوع سنگ کلیه وجود دارد که هر کدام از مواد مختلف تشکیل شده اند. اسید اوریک اسید و سیستین دو ترکیبی هستند که ممکن است سنگ کلیه را تشکیل دهند. عوامل شناخته شده برای افزایش خطر ابتلا به سنگ کلیه عبارتند از : کم آبی بدن، سابقه خانوادگی، ژنتیک و وجود شرایط خاص پزشکی. داشتن یک یا چند عضو خانواده با سابقه سنگ کلیه ، خطر ابتلا به این بیماری را افزایش می دهد.

چه کسانی احتمال ابتلا به سنگ کلیه را دارند؟

تعداد افرادی که به سنگ کلیه مبتلا می شوند در ایالت متحده آمریکا رو به افزایش است. دلیل چنین شرایطی هنوز معلوم نیست. شیوع سنگ کلیه در اواخر سال ۱۹۷۰ حدود ۳٫۸ درصد بود. در اواخر سال ۱۹۸۰ و اوایل سال ۱۹۹۰، این تعداد به ۵٫۲ درصد رسید. قومیت قفقازی و جنسیت مردانه با میزان بالای سنگ کلیه در ارتباط است. مردان در سنین ۴۰ تا ۷۰ سالگی خود مستعد تشکیل سنگ کلیه هستند و این میزان با افزایش سن بالاتر می رود. سنگ کلیه در زنان معمولا بعد از 50 سالگی اتفاق می افتد. فردی که از سنگ کلیه رنج می برد ممکن است بعدها مجددا به این بیماری دچار شود.

علائم سنگ کلیه چیست؟

بیشتر سنگ های کلیوی بدون درد هستند تا زمانی که از کلیه ها حرکت کرده و به سمت مجاری ادرار رفته و وارد مثانه شوند. بسته به اندازه سنگ، حرکت آن از طریق مجاری ادرار می تواند به طور ناگهان، موجب درد شدید شود. افرادی که سنگ کلیه دارند اغلب درد آن را بسیار طاقت فرسا و مشقت بار توصیف می کنند. درد در قسمت های پایینی کمر، شکم و پهلوها معمولا از علائم سنگ کلیه محسوب می شود. افرادی که سنگ کلیه دارند، ممکن است در ادرار خود خون مشاهده کنند. تب و لرز نیز زمانی که عفونتی وجود داشته باشد ممکن است دیده شود. در صورتی که این نشانه ها را داشتید، بهتر است حتما به دنبال درمان فوری باشید.

سنگ کلیه را چگونه تشخیص می دهند؟

سنگ کلیه را با حذف سایر علل احتمالی دردهای شکمی و علائم مرتبط با آن تشخیص می دهند. آزمایشات تصویربرداری شامل استفاده از یک تصویر اشعه ایکس به نام  KUB (کلیه، مثانه، مجاری ادرار) و یا یک سی تی اسکن سیلیکونی اغلب می تواند برای تایید تشخیص سنگ های کلیوی مورد استفاده قرار گیرد. اگرچه مقدار اشعه ایکس و قرار گرفتن در معرض آن در این آزمایشات بسیار اندک است، اما آن را برای زنان باردار توصیه نمی کنند.   ممکن است نیاز داشته باشند از این سطح اندک نیز اجتناب کنند. در چنین شرایطی، برای تشخیص سنگ کلیه از سونوگرافی استفاده می شود.

درمان سنگ کلیه

اغلب افرادی که سنگ کلیه دارند، می توانند با نوشیدن مایعات فراوان طی مدت ۴۸ ساعت این سنگ ها را از بدن دفع کنند. داروهای ضد درد مسکن نیز می توانند ناراحتی حاصل از این شرایط را کاهش دهند. هر چقدر سنگ ها کوچک تر باشند، احتمال دفع آنها بدون دارو و درمان بیشتر خواهد بود. عوامل دیگری که بر توانایی دفع سنگ تاثیر گذار می باشند، شامل بارداری ، اندازه پروستات و جثه بیمار است. سنگ های ۹ میلی متری یا بزرگ تر از آن معمولا خود به خود و بدون دخالت دارو، از راه ادرار دفع نمی شوند. سنگ های ۵ میلی متری ۲۰ درصد شانس عبور خود به خود دارند. این در حالی است که ۸۰ درصد از سنگ های ۴ میلی متری می توانند بدون درمان از مثانه عبور کرده و از بدن دفع شوند.

برای سنگ هایی که خود به خود دفع نمی شوند، چه درمانی وجود دارد؟

لیتوتریپسی (Lithotripsy) فرآیندی است که از امواج شوک برای شکستن سنگ های کلیوی به قطعات کوچک تر استفاده می کند و همین امر باعث می شود خروج آن ها از بدن راحت تر باشد. دستگاه مورد استفاده برای این روش لیتوتریپتر (Lithotripter) نامیده می شود.سنگ های کلیه را به کمک جراحی نیز می توان برداشت. نفرولیتوتومی پوستی فرایندی است که در آن سنگ کلیه را از طریق برش کوچکی که در پوست ایجاد می شود برمی دارند. سنگ کلیه ممکن است با اورئوسکوپ (ureteroscope) برداشته شود. اورئوسکوپ ابزاری است که از مجاری ادرار و مثانه به مجرای ادرار می رود.

پیشگیری از سنگ کلیه

بهترین روش برای پیشگیری از سنگ های کلیوی پیشگیری از رایج ترین علت بروز سنگ کلیه یعنی کم آبی بدن (دهیدراسیون) است. وقتی که ادرار شما شفاف و بی رنگ است، یعنی آب بدنتان کافی است. بیشتر افراد  به نوشیدن  ۸ تا ۱۰ لیوان آب در طی روز نیاز دارند. از مصرف آب گریپ فروت خودداری کنید، چرا که برای سنگ کلیه مضر است.

عوامل خطری که می توان آنها را کنترل کرد

در برخی موارد، رژیم غذایی می تواند عاملی برای ایجاد سنگ کلیه باشد. یک متخصص تغذیه می تواند مواد غذایی لازم برای کاستن از خطر ابتلا به سنگ کلیه را به شما توصیه کند. مصرف بیش از حد ویتامین D ، ویتامین C ، نمک ، پروتئین و غذاهای حاوی  اکسالیت بالا ( مثل سبزیجات برگ سبز تیره) ممکن است خطر تشکیل سنگ کلیه را افزایش دهد. خوردن غذاهای کم پروتئین، کم سدیم همراه با کلسیم کافی، می تواند شانس ابتلا به سنگ کلیه را کاهش دهد .

سایر عوامل خطر قابل کنترل

اضافه وزن می تواند با سنگ کلیه در ارتباط باشد. در یکی از مطالعات انجام شده، محققان به این نتیجه رسیدند که افزایش وزن در اوایل دوران بلوغ می تواند خطر تشکیل سنگ کلیه را افزایش دهد. سایر فاکتورهای خطری که به سنگ کلیه مربوط است شامل افزایش اندازه دور کمر (چاقی شکمی) و توده بدنی بالا (BMI) است.  کم تحرکی و عدم فعالیت فیزیکی نیز خطر ابتلا به این شرایط را افزایش می دهد. همچنین مصرف داروهای خاص مثل استازولامید (acetazolamide) و ایندیناویر(indinavir) نیز می تواند با تشکیل سنگ های کلیه در ارتباط باشد.همینجا از پزشک خود نوبت بگیرید

مرجع

منبع