سرطان استخوان و تومور استخوانی

تومور استخوانی و سرطان استخوان چیست؟

زمانی که سلول ها به طرز غیر عادی و غیر قابل کنترل تقسیم می شوند، می توانند جرم یا توده ای از بافت را تشکیل دهند که آن را تومور می نامند. تومورهای استخوانی در استخوان های شما ایجاد می شوند همچنان که تومور رشد می کند، بافت های غیر عادی جایگزین بافت های سالم می شوند.

برخی از این تومورها خوش خیم هستند، به این معنی که سرطانی نیستند در حالی که تومورهای خوش خیم به سایر بخش های بدن گسترش نمی یابند و معمولا تهدید کننده نیستند، اما همچنان می توانند خطرناک باشند و نیازمند درمان هستند. تومور های خوش خیم می توانند رشد کنند و بافت سالم استخوانی را فشرده سازند.

تومورهای دیگر از نوع بدخیم و سرطانی هستند. تومورهای بدخیم استخوانی می توانند به سراسر بدن گسترش یابند.

سرطان استخوان زمانی رخ می دهد که تومور یا توده هایی غیر طبیعی از بافت، در استخوان شکل می گیرند. یک تومور بدخیم می تواند به شدت رشد کرده و به سایر نقاط بدن گسترش یابد. سرطان استخوان از جمله سرطان های نادر است. 

انواع تومورهای خوش خیم استخوان

۱. استئوکندروم Osteochondroma :

تومورهای خوش خیم شایع تر از انواع بدخیم هستند رایج ترین نوع تومور خوش خیم استخوانی استئوکندروم نام دارد. معمولا ۳۵ تا ۴۰ درصد تومورهای خوش خیم از این نوع هستند. استئوکندروم غالبا در جوانان و نوجوانان شایع تر است. این تومورها در انتهای استخوان بلندِ دست یا پا شکل می گیرند. اغلب تمایل تشکیل این تومورها در انتهای استخوان ران( فمور)، انتهای فوقانی استخوان ساق پا( درشت نی تیبیا) و انتهای فوقانی استخوان بازو( هومروس )می باشد. این تومورها از استخوان و غضروف تشکیل یافته اند.

استئوکندروم به عنوان نوعی اختلال رشد در نظر گرفته می شود یک کودک ممکن است یک و یا بیشتر از یک تومور استئوکندروم داشته باشد.

۲.فیبروم نان اوسیفایینگ  Nonossifying Fibroma

۳.کیست استخوانی انفرادی ساده: 

کیست ساده استخوان Unicameral Bone Cyst  یا  Simple Bone cyst یا UBC کیستی با یک حفره است که در درون استخوان تشکیل شده و داخل آن از مایع کاهی رنگی پرشده است. این تومور خوش خیم بیشتر در سنین زیر بیست سال دیده می شود معمولاً در بالای استخوان بازو یا ران به وجود می آید، اما گاهی در لگن، استخوان تالوس یا پاشنه پا نیز دیده می شود این کیست، تنها کیست واقعی استخوان به شمار می آید. 

۴. تومور ژانت سل یا سلول ژانت Giant Cell Tumors:

این تومور می تواند خیلی  بزرگ شود. تومور سلول ژانت معمولا در بزرگسالان شایع است و در انتهای قسمت گرد استخوان( اپی فیز )تشکیل می شود. این تومورها بسیار نادر هستند. 

۵. انکندروم Enchondroma :

انکندروم نوعی کیست غضروفی است که در داخل مغز استخوان رشد می کند هنگامی که این تومورها در کودکی تشکیل می شوند، رشد آنها تا بزرگسالی می تواند ادامه داشته باشد. موارد متعدداین نوع تومور معمولا به عنوان سندروم و با نام های سندروم اولیر Ollier و مافوکی Mafucci شناخته می شوند. انکندروم معمولا در دست ها، پا ها و همچنین استخوان های بلند بازو و ران ایجاد می گردد.

۶ .دیسپلازی فیبرو  Fibrous dysplasia:

دیسپلازی فیبری یک اختلال غیر معمول استخوانی است که مانند اسکار داخل بافت استخوانی گسترش پیدا می کند و به همین دلیل استخوان نازک شده  احتمال تغییر شکل یا شکستگی آن وجود دارد. این نوع اختلال یک جهش ژنی است.

7 .کیست آنوریسم استخوانی یا Aneurysmal Bone Cyst:

کیست آنوریسم استخوانی باعث اختلال عروق خونی در مغز استخوان می شود این کیست می تواند به سرعت رشد کرده و به دلیل تاثیر بر صفحات رشد می تواند مخرب باشد

انواع تومورهای بدخیم استخوان

انواع مختلفی از سرطان ها هستند که در آن ها تومورهای بدخیم تولید می شوند. سرطان استخوان اولیه بدان معنا است که سرطان از استخوان نشأت می گیرد. به گفته موسسه ملی سرطان NIC، سرطان استخوان کمتر از ۱ درصد تمام سرطان های دیگر اتفاق می افتد.

شایع ترین انواع سرطان استخوان اولیه شامل سه نوع استئوسارکوم osteosarcoma، خانواده تومورهای یووینگ سارکوم Ewing Sarcoma Family of Tumors ESFTs و کندروسارکوم Chondrosarcoma هستند.

۱. اُستئوسارکوم osteosarcoma:

استئوسارکوم بیشتر در کودکان و نوجوانان رخ می دهد و دومین سرطان شایع در بین انواع سرطان استخوان است این نوع سرطان معمولا در اطراف ران، شانه یا زانو ایجاد می شود. این تومور به سرعت رشد می کند و تمایل گسترش به سایر نقاط بدن را دارد. شایع ترین قسمت هایی که این تومور در آنجا گسترش دارد صفحات رشد انتهای تحتانی استخوان ران و انتهای فوقانی استخوان ساق پا می باشد.

استئوسارکوم گاهی به عنوان سارکوم استخوان نیز شناخته می شود. 

۲. خانواده تومورهای یووینگ :

این تومورها بیشتر جوانان و بزرگسالان را درگیر می کند. اما گاهی ممکن است برای کودکان حدود ۵ سال نیز اتفاق بیفتد. قسمت هایی از بدن که بیشتر درگیر این نوع سرطان می شوند شامل پاها استخوان های بلند، لگن، ستون فقرات، دنده ها، بازو ها و جمجمه می باشد.

شروع انتشار این تومور از حفره های استخوانی که در آنجا مغز استخوان تولید می شود حفره مدولایا همان مغز استخوان ، می باشد. همچنین این نوع سرطان علاوه بر استخوان در بافت نرم مانند چربی، عضله و عروق خونی هم می تواند ایجاد شود.

احتمال بروز این سرطان در پسران نسبت به دختران شایع تر است. این سرطان به سرعت رشد کرده و گسترش می یابد.

۳. کندروسارکوم Chondrosarcoma :

احتمال ابتلا به کندروسارکوم در افراد میانسال نسبت به سایر گروه های سنی بیشتر است این نوع سرطان استخوان معمولا در ران، شانه ها و لگن منتشر می شود.

۴. متاستاز استخوان Bone metastasis :

اصطلاح متاستاز استخوان به این معناست که سرطان در قسمت دیگری از بدن شروع شده و سپس به استخوان گسترش پیدا می کند. این حالت بیشتر در افراد سالخورده اتفاق می افتد. انواع سرطان که احتمال بیشتری برای انتشار به استخوان دارند، عبارت اند از:

• کلیه
• پستان ها
• پروستات
• ریه به ویژه استئوسارکوم
• غده تیروئید

میلوم متعدد یا مولتیپل Multiple Myeloma :

رایج ترین نوع متاستاز استخوان میلوم مولتیپل نامیده می شود این نوع سرطان بیشتر در مغز استخوان ایجاد می شود اثرات میلوم مولتیپل بیشتر در بین افراد سالخورده دیده می شود. 

علت تومورهای استخوانی

علت تشکیل تومورهای استخوانی شناخته شده نیست اغلب تومورها در قسمت هایی از بدن ایجاد می شوند که رشد سریع دارند. علل احتمالی که ممکن است باعث این سرطان شود، ژنیک، اشعه رادیواکتیو و آسیب های استخوانی است.

استئوسارکوم از جمله سرطان هایی ست که ممکن است در اثر رادیواکتیو به ویژه در دوز بالایی از اشعه، و مصرف داروهای ضد سرطان های دیگر، به خصوص در کودکان ایجاد شود. با این حال علت آن دقیقا  مشخص نشده است. افرادی که ترمیم شکستگی استخوان با ایمپلنت های فلزی داشته اند نیز احتمال ابتلا به استئوسارکوم را دارند. 

شناخت علائم بالقوه تومورهای استخوانی

درد مبهم استخوانِ شایع ترین علامت سرطان استخوان است. به این صورت که درد بتدریج شروع شده، سپس شدت می یابد و ثابت می ماند. ممکن است درد به اندازه ای شدید باشد که باعث بیدار شدن فرد از خواب شود. گاهی افراد بدون اطلاع از ابتلا به سرطان استخوان، در اثر یک آسیب کوچک دچار شکستگی استخوان می شوند که منجر به درد شدید می شود. این نوع شکستگی به عنوان شکستگی پاتولوژیک شناخته می شود. گاهی ممکن است تورم در محل تشکیل تومور ایجاد شود. تومور ها می توانند باعث تعریق و یا تب شبانه شوند. گاهی ممکن است توده جدیدی در قسمتی از بدن مشاهده شود که فاقد درد باشد.

افراد مبتلا به تومور های خوش خیم، ممکن است هیچ علامتی نداشته باشند و تا زمان انجام تصویربرداری های پزشکی از وجود آن بی اطلاع باشند. برخی از تومور های خوش خیم مانند استئوکندروم ممکن است نیازی به درمان نداشته باشند مگر در صورتی که در عملکرد و حرکت فرد اختلال ایجاد کنند. 

تشخیص تومور استخوانی

در موارد مشکوک شکستگی، عفونت و برخی شرایط دیگر که شبیه به علائم تومور است، برای اطمینان از عدم وجود تومور استخوانی، لازم است به پزشک مراجعه شود. پزشک نخست معاینه کاملی در منطقه مشکوک به تومور انجام می دهد، از جمله؛ بررسی حساسیت به لمس، بررسی دامنه حرکتی و غیره معمولا پزشک در مورد سابقه بیماری فرد و سابقه بیماری های خانوادگی او سوالاتی می پرسد.

آزمایش خون و ادرار : پزشک ممکن است انجام آزمایشاتی از جمله آزمایش خون و ادرار را توصیه کند. آزمایشگاه با آنالیز نمونه و تشخیص پروتئین های مختلف، وجود تومور یا دیگر بیماری ها را بررسی می کند آزمایش آلکالن فسفاتاز روش رایجی است که برای تشخیص تومورهای استخوان مورد استفاده قرار می گیرد. هنگامی که استخوان در حال رشد است، به خصوص در صفحات رشد، مقدار زیادی از این آنزیم در خون وجود دارد. پس این حالت می تواند به معنای رشد نرمال فرد و یا تولید بافت غیر طبیعی استخوان باشد. بنابراین این آزمایش در مورد افرادی که رشد قدی آنها متوقف شده است، قابل اعتماد تر از اطفال است.

تصویربرداری:  معمولا پزشک نخست برای تعیین اندازه و محل دقیق تومور رادیوگرافی ساده را درخواست می کند. با توجه به نتایج آن ممکن است تصویربرداری های دیگری نیز لازم باشد:

• سی تی اسکن: تصاویر دقیق از داخل بدن، که از چندین زاویه مختلف می باشد

• ام آر آی:

​​ جزئیات بیشتری را از ناحیه تومور در اختیار پزشک قرار می دهد

• پِت اسکن یا توموگرافی انتشار پوزیترونPositron Emission Tomography:

این روش با تزریق مقداری قند رادیواکتیو به ورید انجام می‌شود. سلول های سرطانی مقدار گلوکز بیشتری نسبت به سلول های دیگر استفاده می کنند از این رو با این روش می توان محل تومور را مشخص کرد

• آنژیوگرافی از رگ های خونی ناحیه مبتلا

بیوپسی یا نمونه برداری Biopsy:  در مراحل تشخیصی و پس از انجام رادیوگرافی، ممکن است پزشک متوجه تغییراتی در شکل استخوان شده و وجود تومور را تشخیص دهد. اما انواع بررسی های تصویربرداری و آزمایش های پاراکلینیکی نوع تومور را مشخص نمی کنند. در بسیاری از مواقع، تعیین دقیق نوع تومور برای انتخاب روش درمانی ضرورری است. انجام آزمایش بیوپسی کمک می کند تا نوع بافت تومور شناسایی شود در این آزمایش قسمتی از بافت تومور به عنوان نمونه برداشته شده و در آزمایشگاه زیر میکروسکوپ مورد بررسی قرار می گیرد. معمولا نمونه برداری از استخوان به دو روش بسته یا باز انجام می شود.

بیوپسی بسته Close biopsy بصورت سرپایی و در کلینیک انجام می شود. ابتدا پوست محل مورد نظر با محلول های ضد عفونی تمیز و استریل شده و پس از آن پزشک با تزریق ماده بی حس کننده، پوست و بافت های زیر پوستی را بی حس می کند. در مرحله بعد یک برش کوچک بر روی پوست ایجاد شده و سوزن مخصوص به زیر پوست فرستاده می شود این سوزن تا روی استخوان مربوطه داخل رفته و تکه ای از استخوان درون لوله آن گیر می کند. سپس پزشک سوزن را خارج کرده و تکه استخوان را درون محلول نگهدارنده خاصی قرار می دهد محل برش بخیه و سپس پانسمان می شود. در بعضی موارد، وارد کردن سوزن به محل مورد نظر از استخوان که نیاز به نمونه برداری از آن است، کمی مشکل است. در این موارد ممکن است نمونه برداری با هدایت فلوروسکوپ و یا سی تی اسکن صورت گیرد. در این روش پزشک محل ضایعه استخوانی را بر روی مانیتور دستگاه فلوروسکوپ یا سی تی اسکن می بیند و سوزن بیوپسی را دقیقا در محل ضایعه وارد می کند.

نمونه برداریِ باز در مواردی انجام می شود که به دلایلی نمی توان از روش بسته استفاده کرد. این روش مانند یک عمل جراحی در اطاق عمل انجام شده و نیاز به بیهوشی عمومی و یا بی حسی موضعی دارد در صورتی که احتمال جراحی مشکل استخوانی وجود داشته باشد، نمونه برداری از استخوان باید توسط همان جراحی انجام شود که در نهایت بیمار را جراحی خواهد کرد بیوپسی استخوان از جمله موارد مهم برای تعیین قطعی بیماری است

درمان تومور های خوش خیم استخوان

بعضی تومور های خوش خیم ممکن است نیاز به جراحی داشته باشند گاهی پزشک برای تصمیم گیری در مورد برداشتن تومور، از بیمار می خواهد تا در یک دوره زمانی معین مراجعه کرده تا پزشک میزان تغییرات تومور را بررسی کند. این امر مستلزم پیگیری عکس های رادیوگرافی و صرف یک دوره زمانی است. تومورهای استخوانی می توانند رشد کرده و به همان حالت باقی بمانند و یا پس از مدتی ناپدید شوند. احتمال ناپدید شدن تومور های استخوانی کودکان، به هنگام بالغ شدن بیشتر است.

تومورهای خوش خیم گاهی ممکن است گسترش پیدا کرده و به تومور های بدخیم تبدیل شوند.

تومور های استخوان گاهی می توانند منجر به شکستگی شوند و ممکن است برداشتن این تومورها طبق نظر پزشک بهتر باشد. 

درمان تومور های بدخیم استخوان

در صورت وجود تومور های بدخیم، لازم است حتما درمان صورت گیرد. تومور های بدخیم معمولا باعث نگرانی هستند اما امروزه و با پیشرفت های درمانی، در مورد این تومور ها نیز بهبودی پیدا می کنند. درمان سرطان استخوان بستگی به نوع و میزان پیشرفت آن دارد.

اگر سلول های سرطانی تومور در یک ناحیه تجمع داشته باشند مرحله موضعی نامیده می شود و در صورتی که به سایر نقاط بدن منتشر شوند مرحله متاستاز است که درمان این نوع سرطان مشکل تر است.

جراحی، پرتو درمانی و شیمی درمانی از راهکار های مهم در درمان سرطان به شمار می آیند. 

جراحی:  سرطان استخوان معمولا با جراحی و برداشتن تومور درمان می شود. اهمیت این جراحی در این است که پس از جراحی نباید هیچ سلول سرطانی باقی بماند. اگر سلول های سرطانی در دست یا پا باشند پزشک برای نجات اندام،  همراه سلول های سرطانی قسمتی از تاندون ها، عضلات، عروق خونی و اعصاب را نیز حذف می کند. جراح قسمت حذف شده ی استخوان را با ایمپلنت های فلزی و یا با آلوگرافت جایگزین می کند.

امروزه پیشرفت های شیمی درمانی تا حد زیادی به بهبود و بقا کمک می کند داروهای جدیدی نیز برای سرطان به طور مداوم در حال معرفی هستند. تکنیک های جراحی نیز تا حد زیادی پیشرفت کرده و احتمال نجات اندام افزایش یافته است. با این حال در بعضی موارد ممکن است برای حفظ عملکرد اندام جراحی ترمیمی لازم باشد. 

پرتو درمانی: تابش اشعه ایکس با دوز بالا می باشد که قبل از عمل جراحی برای کوچک کردن توده و کشتن سلول های سرطانی استفاده می شود همچنین استفاده از این روش درمانی می تواند به کاهش درد و کاهش احتمال شکستگی استخوان کمک کند. 

شیمی درمانی: در صورت گسترش انتشار سلول های سرطانی پزشک شیمی درمانی را تجویز می کند. در این روش از داروهای ضد سرطان برای کشتن سلول های سرطانی که به سرعت در حال رشد هستند، استفاده می شوند. عوارض جانبی شیمی درمانی عبارتند از:

• حالت تهوع

• کج خلقی

• ریزش مو

• خستگی شدید  

کرایو سرجری Cryosurgery : یکی دیگر از روش های درمانی روش کرایو سرجری است که شامل از بین بردن سلول های سرطانی به وسیله انجماد آن ها با نیتروژن مایع است. در این روش یک لوله تو خالی را به تومور وارد کرده و نیتروژن مایع یا گاز آرگون را به داخل آن پمپ می کنند در برخی موارد برای درمان سرطان استخوان، این روش می تواند به جای جراحی صورت گیرد. 

بهبودی پس از درمان سرطان استخوان

پس از درمان سرطان استخوان، مراجعات به پزشک ادامه دارد پیگیری تصاویر رادیوگرافی و آزمایش خون هر چند ماه، برای اطمینان از عدم وجود تومور و عدم بازگشت آن لازم است سرعت بهبود تومور استخوانی به نوع تومور، اندازه آن و محل ایجاد تومور بستگی دارد.

نکته پایانی

تومور های خوش خیم احتمالا پس از گذشت مدت زمانی بهبود خواهند یافت با این حال تومور های خوش خیم استخوان می توانند رشد و عود داشته باشند و یا تبدیل به سرطان شوند بنابراین لازم است چکاپ منظم انجام شود روند درمان و بهبود، وابسته به نوع سرطان، اندازه تومور، محل ایجاد آن و سلامت عمومی بدن، متفاوت است اگر نوع سرطان موضعی بوده و انتشار پیدا نکرده باشد، درمان موفقیت آمیز خواهد بود هر دو نوع تومور های خوش خیم و بدخیم احتمال عود را دارند افرادی که مبتلا به سرطان استخوان به خصوص در سن های پایین تر می شوند، در معرض ابتلا به انواع دیگر سرطان نیز قرار دارند که در صورت مشاهده هر گونه علائم مشکوک لازم است حتما موضوع را با پزشک در میان گذاشت از همینجا پزشک مورد نظرت رو جستجو کن"